حرکت و زمان در فلسفه اسلامی 1 - مطهری، مرتضی

نام کتاب : حرکت و زمان در فلسفه اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 206

هم اگر عدم آن غیر را فرض کنیم مساوی است با فرض عدم این معلول پس‌ وجودی که جز وابستگی با علت چیز دیگری نیست و نیاز به چیز دیگری به نام‌ قابل ندارد به معلولیت أولی است [1] .
اینکه حکما موجودات را به مبدع و کائن تقسیم می‌کنند ، در نسبت‌ موجودات به یکدیگر است اما نسبت به ذات حق همه مبدع هستند . همه عالم‌ یکجا نسبت دارد به خداوند ، چون همه عالم نسبت به خداوند از عدم مطلق‌ به وجود آمده است یعنی نسبت به خداوند چیزی از چیز دیگر به وجود نیامده‌ است چون هر چیزی که از ماده به وجود آمده باشد به دلیل مبدع بودن ماده ، آن چیز نسبت به خداوند مبدع است اگر چه نسبت به ماده کائن است .
بنابراین صورتها حادثند و خود ماده مبدع است ، مثل عقول مجرده که‌ وجودشان ابداع است نه تکوین ، یعنی از چیز قبلی به وجود نیامده است [2] .

[1] درباره حدیث شریف " الفقر فخری " بیان لطیفی وجود دارد که‌ مناسب بحث است و آن اینکه بنده نسبت به موجودات دیگر هر چه داراتر باشد نسبت به ذات حق فقیرتر است . چون فقر یعنی نیاز و آن کسی که چیزی‌ ندارد به خالق و علت هم نیازمند نیست . و آنکس که دارد ، هر چه که‌ بیشتر داشته باشد نسبت به علت و خالق نیازمندتر است به دلیل اینکه‌ رابطه مخلوق با خالق و معلول با علت رابطه نیاز است و جز نیاز چیز دیگری نیست . به ترتیب الاوجد فالاوجد ، الافقر فالافقر هم هستند . آن که‌ نسبت به خالق افقر است نسبت به مخلوقات اغنی است ، چون داشتن در مخلوق عین نیاز و فقر به خالق است ، فخر حضرت رسول ( صلی الله علیه‌ وآله وسلم ) از جهت فقر نسبت به ذات حق است که همین غنای نسبت به‌ دیگر مخلوقات است . [2] اشکال : [ امثال بوعلی به این اشکال چه جوابی می‌دهند که ] از طرفی‌ صورت را محل ماده می‌دانند و از طرف دیگر چطور می‌شود که محصل حادث باشد و متحصل قدیم ؟ پاسخ : جواب این است که صورش ما محصل ماده است نه صورت خاص . یعنی‌ ماده احتیاج دارد به صورش ما ، اعم از اینکه آن صورت محصل مانند ماده‌ ازلی باشد یا اینکه صورت ها دائما متبادل باشند . اگر چه مثال بعیدی‌ است ولی مثال می‌زنند به خیمه‌ای >

نام کتاب : حرکت و زمان در فلسفه اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 206

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست