نام کتاب : جهان بینی توحیدی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 84
وحدت و یگانگی جهان
آیا جهان ( طبیعت = مخلوقات مکانی و زمانی خدا ) در مجموع خود یک "
واحد " حقیقی است ؟ آیا لازمه توحید ، یعنی یگانگی خدا در ذات و صفات
و فاعلیت ، این است که خلقت در مجموع خود از نوعی یگانگی برخوردار
باشد ؟
اگر همه جهان در حکم یک واحد مرتبط است ، این ارتباط به چه شکل است
؟ آیا از نوع ارتباط اجزای یک ماشین است که صرفا یک پیوند عرضی و
مصنوعی است و یا از نوع ارتباط اعضای یک اندام است با اندام ؟ به
عبارت دیگر ، آیا ارتباط اجزای جهان با جهان ارتباط مکانیکی است یا
ارگانیکی ؟
ما در جلد پنجم اصول فلسفه درباره این مطلب که وحدت جهان چه نوع
وحدتی است بحث کردهایم ، همچنانکه در کتاب عدل الهی نیز درباره اینکه
طبیعت یک " کل تجزیه ناپذیر " است و نبودن یک جزء از طبیعت مساوی
است با نبودن کل ، و برداشتن آنچه به اصطلاح " شرور " نامیده میشود از
طبیعت ، مساوی است با نیستی تمام طبیعت ، سخن گفتهایم . فلاسفه جدید
بالاخص فیلسوف بزرگ آلمانی " هگل " اصل " اندام وارگی " را - یعنی
اینکه رابطه اجزای طبیعت با کل ، رابطه عضو با اندام است - تایید
کردهاند . هگل روی اصولی به اثبات این مطلب میپردازد که قبول آنها
متوقف است بر قبول همه اصول فلسفه . او پیروان مادی هگل ، یعنی
طرفداران ماتریالیسم دیالکتیک ، نیز این اصل را از هگل گرفته و تحت
عنوان اصل تاثیر متقابل یا اصل ارتباط همگانی اشیاء یا اصل
نام کتاب : جهان بینی توحیدی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 84