نام کتاب : جامعه و تاریخ نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 82
از یک سلسله حوادث واقع نشده به قلم کسی که حاضر نبوده " . از یک
روزنامهنگا ر این طنز نقل شده که " واقعیات مقدساند اما عقیده آزاد
است " . برخی دیگر در این حد بدبین نیستند ، اما ترجیح دادهاند که در
تاریخ ، فلسفه شک را بپذیرند .
کتاب تاریخ چیست از " پروفسور سرجرج کلارک " نقل میکند که :
" . . . معرفت گذشته پس از آنکه توسط یک یا چند مغز بشری تصفیه شده
، به ما رسیده است ، بنابراین حاوی ذرات بسیط و جامد تغییرناپذیر نیست
. پژوهش در این رشته بیپایان مینماید و به همین جهت پارهای محققان
ناشکیبا به فلسفه شک پناه بردهاند یا دست کم به این عقیده توسل جستهاند
که چون در تمام قضاوتهای تاریخی پای افراد و عقاید شخصی در میان است ،
اعتبار یکی به اندازه دیگری است و حقیقت تاریخی عینی وجود ندارد " [1] .
حقیقت این است که هر چند نمیتوان به طور دربست حتی به نقلهای راویان
موثق اعتماد کرد ، اما اولا تاریخ یک سلسله مسلمیات دارد که از نوع
بدیهیات در علوم دیگر به شمار میرود و همان مسلمیات خود میتواند مورد
تجزیه و تحلیل محقق قرار گیرد ، ثانیا محقق با نوعی اجتهاد میتواند صحت
و عدم صحت برخی نقلها را در محل نقد قرار دهد و نتیجهگیری کند . امروز
میبینیم که بسیاری از مسائل که در دورههایی شهرت زائدالوصفی پیدا
کردهاند ، پس از گذشت چند قرن ، محققان بیاعتباری آنها را مانند آفتاب
[1] تألیفای . اچ . کار ، ترجمه حسن کامشاد ، ص [8]
نام کتاب : جامعه و تاریخ نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 82