نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 75
دیگری سالبه باشد هر دو صادق باشند .
اما قسم چهارم : در این قسم که هر دو قضیه ، موجبه و یا هر دو سالبه
است ولی یکی کلیه است و دیگری جزئیه ، توجه به یک نکته لازم است و وضع
را روشن میکند و آن این که در قضایا بر عکس مفردات همواره جزئیه اعم از
کلیه است . در مفردات همواره کلی اعم از جزئی است ، مثلا انسان اعم از
زید است ، ولی در قضایا ، قضیه " بعضی الفها ب هستند " اعم است از
قضیه " هر الف ب است " زیرا اگر هر الف ب باشد قطعا بعضی الفها
ب هستند ، ولی اگر بعضی الفها ب باشند لازم نیست که همه الفها ب
باشند . صدق قضیه اعم ، مستلزم صدق اخص نیست اما صدق اخص مستلزم صدق
قضیه اعم هست ، و کذب قضیه اخص مستلزم کذب قضیه اعم نیست ، اما کذب
قضیه اعم مستلزم کذب قضیه اخص هست . پس اینها " متداخلین " میباشند
اما به این نحو که همواره موارد قضیه کلیه داخل در موارد قضیه جزئیه است
. یعنی هر جا که کلیه صادق باشد جزئیه هم صادق است ، ولی ممکن است قضیه
جزئیه در یک مورد صادق باشد و قضیه کلیه صادق نباشد .
با تأمل در قضیه " هر الف ب است " و قضیه " بعضی الفها ب هستند
" و همچنین با تأمل در قضیه " هیچ الفی ب نیست " و قضیه " بعضی
الفها ب نیستند " مطلب روشن میشود .
نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 75