نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 69
و آنچه در علوم به کار میرود همین محصورات چهارگانه است نه شخصیه و نه
طبیعیه و نه مهمله . از اینرو منطق بیشتر به محصورات چهارگانه میپردازد.
در قضایای محصوره ، آن چیزی که دلالت میکند بر این که همه افراد یا
بعضی افراد ، مورد نظر است " سور " قضیه نامیده میشود . مثلا آنجا که
میگوییم : " هر انسانی حیوان است " کلمه " هر " سور قضیه است و
آنجا که میگوییم : " برخی حیوانها انسانند " کلمه " برخی " سور قضیه
است ، و این که میگوییم : " هیچ گیاهی در شوره زار نمیروید " کلمه "
هیچ " سور است ، و این که میگوییم : " بعضی درختان در گرمسیر رشد
نمیکنند " کلمه " بعضی . . . نه " سور است . در عربی کلمات " کل "
، " لا شیء " ، " بعض " ، " لیس بعض " سور به شمار میروند .
قضایا یک سلسله تقسیمات دیگر نیز دارند مانند تقسیم قضیه به : محصله
و معدوله ، و یا تقسیم قضیه به خارجیه و ذهنیه و حقیقیه . توضیح آنها را
از کتب منطق باید جستجو کرد . ما که اکنون کلیاتی از منطق را مورد بحث
قرار میدهیم نمیتوانیم وارد بحث آنها شویم . همچنانکه تقسیم دیگری نیز
قضیه دارد به : مطلقه و موجهه ، و قضایای موجهه نیز به نوبه خود تقسیم
میشوند به : ضروریه و دائمه و ممکنه و غیره که بحث در آنها از عهده درس
ما خارج است . همین قدر توضیح میدهیم که رابطه و نسبت میان دو چیز در
آنجا که مثلا میگوییم : " هر الف ب است " گاهی به نحوی است که باید
باشد و محال است که نباشد ، در اینجا میگوییم :
نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 69