نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 68
انسانها سفید پوستند " ، و امثال اینها . یا بیان کمیت افراد شده که
همه افراد یا بعضی ، یا نشده است . اگر نشده باشد قضیه ما " قضیه مهمله
" نامیده میشود . قضایای مهمله نه در علوم و نه در فلسفه ، اعتبار مستقل
ندارند ، آنها را باید در ردیف قضایای جزئیه محصوره حساب کرد ، مثل آن
که بگوییم : " انسان عجول است " ولی روشن نکنیم که همه انسانها یا
بعضی انسانها عجولاند .
اما اگر بیان کمیت افراد شده باشد ، که همه افراد یا بعضی افراد است
، " محصوره " نامیده میشود . اگر بیان شده باشد که همه افراد چنیناند ،
" محصوره کلیه " نامیده میشود ، و اگر بیان شده باشد که بعضی افراد
چنیناند ، " محصوره جزئیه " نامیده میشود .
پس محصوره بر دو قسم است : کلیه و جزئیه ، و از آن نظر که هر قضیهای
ممکن است موجبه باشد و ممکن است سالبه باشد ، پس قضایای محصوره مجموعا
چهار نوع است :
موجبه کلیه . مثل کل انسان حیوان یعنی هر انسانی حیوان است .
سالبه کلیه . مثل لا شیء من الانسان بحجر یعنی هیچ انسانی سنگ نیست .
موجبه جزئیه . مثل بعض الحیوان انسان یعنی بعضی حیوانها انساناند .
سالبه جزئیه . مثل بعض الحیوان لیس بانسان یعنی بعضی حیوانها انسان
نیستند .
این چهار نوع قضیه ، به نام " محصورات اربعه " معروفاند
نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 68