نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 144
دیگری میپرسیم که پوپک چیست ؟ او در جواب میگوید : پوپک نام مرغی
است . یا مثلا در عبارت منطقیین به لفظ ( کلمه ) بر میخوریم ، از دیگری
میپرسیم که ( کلمه ) در اصطلاح منطقیین چیست ؟ او میگوید : ( کلمه ) در
اصطلاح منطقیین عبارت است از ( فعل ) در اصطلاح نحویین .
بدیهی است که رابطه لفظ و معنی رابطهای است قراردادی و اصطلاحی ، خواه
اصطلاح عام یا اصطلاح خاص .
در پاسخ اینچنین سؤالی باید موارد استعمال را جستجو کرد و یا به کتب
لغت مراجعه کرد . اینچنین سؤالی ممکن است پاسخهای متعدد داشته باشد و
همه آنها هم صحیح باشد . زیرا ممکن است یک لفظ در عرفهای مختلف ،
معانی مختلف داشته باشد ، مثلا یک لفظ در عرف اهل منطق و فلسفه ممکن
است معنی خاص داشته باشد و در عرف اهل ادب معنی دیگری . همچنانکه
لغت ( کلمه ) در عرف عام و هم در عرف علمای ادب یک معنی دارد ، و در
عرف منطقیین معنی دیگری . یا لغت ( قیاس ) در عرف منطقیین یک معنی
دارد و در عرف فقها و اصولیین معنی دیگری .
وقتی یک لفظ در عرف واحد دو معنی یا چند معنی مختلف داشته باشد ، در
اینگونه موارد باید گفت این لغت در فلان اصطلاح به این معنی است و در
فلان اصطلاح دیگر به فلان معنی دیگر است . پاسخهائی که به اینگونه سؤالات
داده میشود ( تعریف لفظی ) نامیده میشود .
ولی گاهی که از چیستی یک شیء سؤال میشود مورد پرسش معنی لفظ نیست ،
بلکه حقیقت معنی است . نمیخواهیم
نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 144