نام کتاب : انسان و سرنوشت نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 41
پیغمبر در ماه صفر از دنیا رفت ، دیگری میگوید پیغمبر در ماه ربیع الاول
از دنیا رفت . البته لازمه اینکه پیغمبر در ماه ربیع الاول از دنیا رفته
باشد این است که در ماه صفر از دنیا نرفته باشد .
اکنون باید ببینیم تعارض آیات قرآن با یکدیگر در مسأله قضا و قدر و
اختیار و آزادی بشر از کدام نمونه است ؟ آیا از نمونه اول است که صریحا
یکدیگر را نفی میکنند و یا از نمونه دوم است که گفته میشود لازمه مفاد هر
یک از این دو دسته ، نفی و طرد مفاد دسته دیگر است ؟
مسلما آیات قرآن صراحتا یکدیگر را در این مسأله نفی نمیکنند و تعارض
آنها از نوع اول نیست ، زیرا چنانکه میبینیم این طور نیست که یک دسته
بگوید همه چیز مقدر شده و دسته دیگر بگوید همه چیز مقدر نشده است ، یک
دسته بگوید همه چیز در علم خدا گذشته است و دسته دیگر بگوید همه چیز در
علم خدا نگذشته است ، یک دسته بگوید بشر در کار خود مختار و آزاد است
و دسته دیگر بگوید بشر مختار و آزاد نیست ، یک دسته بگوید همه چیز
وابسته به مشیت خداوند است و دسته دیگر بگوید همه چیز بسته به مشیت و
اراده حق نیست . بلکه علت اینکه این دو دسته متعارض شناخته شدهاند این
است که به عقیده متکلمین و برخی از مفسرین لازمه اینکه همه چیز به تقدیر
الهی باشد این است که انسان آزاد نباشد ، آزادی با مقدر بودن سازگار
نیست ، و لازمه اینکه همه چیز در علم خدا گذشته است ، این است که همه
چیز باید جبرا و بدون اختیار صورت گیرد ، والا علم خدا جهل خواهد بود .
و از آن طرف ، لازمه اینکه انسان خود عامل مؤثر در خوشبختی و بدبختی
خود باشد و سرنوشت خود را در اختیار داشته
نام کتاب : انسان و سرنوشت نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 41