نام کتاب : اصول فلسفه و روش رئالیسم 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 58
> ماده ) قرار میگیرد و چنین وانمود میشود که تمام دانشمندان غیر مادی
ایده آلیست میباشند .
ما برای آنکه خواننده محترم بهتر مورد استعمال این دو کلمه ( ایده
آلیسم و رئالیسم ) را دریابد و ضمنا از مغلطههایی که ممکن است به واسطه
معانی و اصطلاحات گوناگونی که مخصوصا کلمه ایده آلیسم در طول تاریخ به
خود گرفته مصون بماند ، معانی لغوی و اصطلاحی این دو کلمه را مطابق آنچه
از مطالعه نظریات فلاسفه و از ترجمه دائره المعارف انگلیسی برمیآید شرح
میدهیم .
ایدهآلیسم : کلمه " ایده " ( idea ) اصلا یونانی است و معانی مختلفی
از قبیل ظاهر ، شکل ، نمونه و غیره از برایش ذکر شده است و از اصل
یونانی " ایدهئیو " که به معنای دیدن است ، مشتق شده .
اول کسی که در اصطلاحات فلسفی ، این کلمه را به کار برده افلاطون است
که به اعتبار یکی از معانی لغوی آن ( نمونه ) آن را در مورد یک سلسله
حقایق مجرده که خود قائل بوده و امروز در میان ما به نام " مثل افلاطونی
" معروف است ، استعمال کرده است .
افلاطون برای هر نوعی از انواع موجودات جهان ماده یک وجود مجرد عقلانی
که افراد محسوسه آن نوع پرتو او و او نمونه کامل آن افراد است قائل است
و او را " ایده " - که مترجمین دوره اسلامی " مثال " ترجمه کردهاند -
میخواند . افلاطون منکر وجود افراد محسوسه نیست ، بلکه وجود آنها را
متغیر و جزئی و فانی میداند ، بر خلاف " ایده " یا " مثال " که به
عقیده وی دارای وجود لا یتغیر و کلی و باقی است .
در میان مسلمین ، " اشراقیون " به مثل افلاطونیه معتقد بودند .
میرفندرسکی در قصیده معروف خود اشاره به این مطلب میکند آنجا که میگوید
:
صورت زیرین اگر با نردبان معرفت
بر رود بالا همی با اصل خود یکتاستی
صورت عقلی که بیپایان و جاویدان بود
با همه و بیهمه مجموعه و یکتاستی
>
نام کتاب : اصول فلسفه و روش رئالیسم 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 58