نام کتاب : اصول فلسفه و روش رئالیسم 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 44
آری ما بیشتر اوقات پس از آنکه از راه کاوش علمی به احکام و خواص
موضوعی پی بردیم ، به چگونگی وجود نیز پی برده و میفهمیم که وجودش چگونه
وجودی بوده و با کدام علت مرتبط است ، مثلا در طبیعیات به ثبوت
میرسانیم که جزئی از ماده پروتون است که با حرکت سریعه به گرد خود
گردش میکند ، سپس میگوییم : " پس حرکت وضعی دوری در خارج داریم " .
> هیچگاه در مسائل مربوط به علوم دخالت نمیکند و نیز اجازه نمیدهد
آنها در قلمرو او دخالت نمایند .
فلسفه عبارت است از یک سلسله مسائل براساس برهان و قیاس عقلی که
از مطلق وجود و احکام و عوارض آن گفتگو میکند . فلسفه از بود و نبود
اشیاء سخن میگوید و احکام مطلق هستی را مورد دقت قرار میدهد و هیچگاه به
احکام و آثاری که مخصوص یک یا چند موضوع مخصوص است نظر ندارد ، به
عکس علوم که همواره یک یا چند موضوع را مفروض الوجود میگیرند و به
جستجوی احکام و آثار آن میپردازند و سنخ بحث علوم متوجه بود و نبود
اشیاء نیست . برای توضیح بیشتر به ذکر دو مثال میپردازیم :
مثلا اگر درباره دایره این مسأله را در نظر بگیریم که " محیط هر دایره
برابر است با 3 / 14 در قطر آن " مربوط به هندسه است ، زیرا معنای این
جمله این است که هر دایره که وجود خارجی پیدا کند دارای این خاصیت (
تساوی محیط با 3 / 14 در قطر آن ) است ، پس برای دایره فرض وجود
نمودهایم و یک حکم یا خاصیت ( تساوی محیط با 3 / 14 در قطر آن ) برایش
ثابت نمودهایم . و اما اگر این مسأله را در نظر بگیریم که آیا اصلا در
خارج ، دایره وجود دارد یا نه ، بلکه آنچه ما خیال میکنیم دایره است
کثیر الاضلاع است ، مربوط به فلسفه است زیرا از بود و نبود دایره گفتگو
کردهایم نه از خواص و احکام آن .
و یا مثلا اگر درباره جسم این مسأله را طرح کنیم : " هر جسم دارای شکل
است " و یا " هر جسم دارای تشعشع است " مربوط به علوم طبیعی است ،
و اما اگر بگوییم آیا جسم ( شیء دارای ابعاد سه گانه ) در خارج وجود دارد
یا نه و آن چیزی که ما آن را جسم و دارای سه بعد حس میکنیم در واقع
مجموعهای است از ذرات خالی از بعد ؟ " مربوط به فلسفه است .
نام کتاب : اصول فلسفه و روش رئالیسم 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 44