نام کتاب : اسلام و مقتضیات زمان 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 107
حجت دانست . مثلا از جمله احکام و قانون عقل اینست که عقل میگوید دنبال
یقین برو . قرآن هم همین را گفته است : « لا تقف ما لیس لک به علم »[1] تا یقین پیدا نکردهای دنبال چیزی نرو . قرآن میگوید : « ان تطع اکثر
من فی الارض یضلوک عن سبیل الله »اگر دنبال اکثر این مردم بروی گمراهت
میکنند برای اینکه از قانون عقل پیروی نمیکنند « ان یتبعون الا الظن و ان
هم الا یخرصون »[2] پیروی نمیکنند مگر گمانها را . خدا برای انسان عقل
را اینطور قرار داده است که تا در موضوعی یقین پیدا نکرده است ، عقل
میگوید دنبال آن نرو . قرآن برای راهبری عقل اعجاز کرده است . ما بعد از
مثلا ده قرن میبینیم " دکارت " قوانینی برای راهبری عقل آورده است .
وقتی آن قوانین را که اینهمه در دنیا سروصدا راه انداخته است ، بررسی
میکنیم ، میبینیم چیزی زیادتر از اینکه قرآن آورده نگفته است . از جمله
حرفهای دکارت اینست که من اگر بخواهم از عقل خودم استفاده بکنم ، اولین
قانونش اینست که تا موضوعی برای من روشن نباشد از آن پیروی نمیکنم ، و
نیز میگوید من بنا گذاشتهام براینکه در شتابزدگی قضاوت نکنم . میگوید :
عقل اول باید ببیند مدارک موجود برای قضاوت کافی هست یا نه ؟ مثلا
اینکه " داروین " گفت آدم از نسل میمون است البته قرائنی هم دارد اما
مردم شتابزده یک غوغائی راه انداختند که جد آدم کشف شد . او گفته بود
که حلقه
[1] سوره اسراء ، آیه . 36
[2] سوره انعام ، آیه . 116
نام کتاب : اسلام و مقتضیات زمان 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 107