نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 40
صاحب بن عباد که هم وزیر بود و هم عالم ، زندگی را مانند هم طبقههای
خودش از وزرا در کمال کامرانی گذرانید و بر عکس آنها که منفور از دنیا
میروند و با رفتنشان نامشان هم میرود ، خوشنام و محبوب باقی ماند ، و
مردنش مانند هم طبقههای دیگرش یعنی علما صورت گرفت که غالبا عمری را
به گمنامی و محرومیت بسر میبرند و شهرت و محبوبیت و احترامشان از وقت
مردن آغاز میشود .
صاحب بن عباد ، علاوه بر اینکه تا آخر عمر در پست وزارت باقی ماند ،
و علاوه بر اینکه خوشنامی علما را نیز برای خود تحصیل کرد ، از یک مزیت
فوق العاده دیگر نیز برخوردار بود ، و آن اینکه میگویند تنها وزیر تاریخ
است که پدر و جدش نیز وزیر بودهاند و سه نسل متوالی ، وزارت را از
یکدیگر به ارث بردند . نام خودش اسماعیل ، و نام پدرش عباد ، و نام
نیایش عباس است . شعرا در بارهاش گفتند :
ورث الوزارش کابر عن کابر
موصولة الاسناد بالاسناد
یروی عن العباس عباد وزا
رته و اسماعیل عن عباد
صاحب بن عباد با همه این برخورداریها و تنعمها از طرفداران جدی اصل
عدل است و به آن افتخار میکند . میگوید :
لو شق عن قلبی یری وسطه
سطران قد خطا بلا کاتب
العدل و التوحید فی جانب
وحب اهل البیت فی جانب
یعنی اگر قلب من شکافته شود ، در میان آن ، دو سطر دیده میشود که بدون
نویسنده نگارش یافته است : عدل و توحید در یک طرف ، و محبت اهل
البیت در طرف دیگر .
در عدل فقهی نیز عینا نظیر اینها را میبینیم . فی المثل ابویوسف قاضی
القضاش هارونی طرفدار جدی اصل عدل میشود و احمد بن حنبل حبس کشیده
تازیانه خورده بشدت روش عدل را محکوم میکند .
به نظر ما توجیه جهتگیریهای فکری و اعتقادی بشر با این معیارها و
مقیاسها بصورت معیارهای انحصاری ، ساده لوحانه است .
غرض اصلی ما از طرح این بحث در این مقدمه ، یکی این است که نقش
قرآن را در برانگیختن افکار و اندیشهها نشان دهیم ، دیگر اینکه اهمیت و
اصالت آن را از نظر قرآن کریم روشن سازیم .
نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 40