نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 150
میشناسیم رابطه علی و معلولی وجود دارد . بدیها مادر خوبیها و زاینده
آنها هستند . این سومین اثر مفید بدیها است .
نخستین اثر ، این بود که وجود بدیها و زشتیها در پدید آوردن مجموعه
زیبای جهان ، ضروری است . اثر دوم این بود که حتی زیباییها ، جلوه خود
را از زشتیها دریافت میکنند و اگر زشتی و بدی وجود نمیداشت زیبایی و
خوبی نیز مفهوم نداشت ، به این معنی که زیبایی زیبا در احساس ، رهین
وجود زشتی زشتها و پدید آمدن مقایسه بین آنها است .
اکنون سومین اثر بدیها و بدبختیها را تحت این عنوان شرح میدهیم که
زشتیها ، مقدمه وجود زیباییها و آفریننده و پدید آورنده آنها میباشند .
در شکم گرفتاریها و مصیبتها ، نیکبختیها و سعادتها نهفته است همچنانکه
گاهی هم در درون سعادتها ، بدبختیها تکوین مییابند و این ، فرمول این
جهان است :
« یولج اللیل فی النهار و یولج النهار فی اللیل »[1] .
" خدا شب را در شکم روز فرو میبرد و روز را در شکم شب " .
ضرب المثل معروفی که میگوید : " پایان شب سیه سپید است " تلازم
قطعی بین تحمل رنج و نیل به سعادت را بیان میکند ، گویی سپیدیها از
سیاهیها زاییده میشوند ، همچنانکه سفیدیها نیز در شرایط انحرافی ، سیاهی
تولید میکنند .
هگل ، فیلسوف معروف آلمانی قرن نوزدهم سخنی دارد که از این نظر قابل
توجه است . میگوید :
" نزاع و شر ، امور منفی ناشی از خیال نیستند ، بلکه امور کاملا واقعی
هستند و در نظر حکمت ، پلههای خیر و تکامل میباشند . تنازع ، قانون
پیشرفت است . صفات و سجایا در معرکه هرج و مرج و اغتشاش عالم ، تکمیل
و تکوین میشوند و شخص فقط از راه رنج و مسؤولیت و اضطرار به اوج علو
خود میرسد . رنج هم امری معقول است و علامت حیات و محرک اصلاح میباشد .
شهوات نیز در بین امور معقول برای خود جایی دارند ، هیچ امر بزرگی بدون
شهوت به کمال خود نرسیده است و حتی جاه طلبیها و خود خواهیهای ناپلئون
بدون اراده او به پیشرفت اقوام کمک کرده است . زندگی برای سعادت (
آرامش و رضایت حاصل از آن ) نیست ، بلکه برای تکامل است . تاریخ جهان
، صحنه سعادت و خوشبختی نیست ، دورههای
[1] حج / 61 ، لقمان / 29 ، فاطر / 13 ، حدید / [6]
نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 150