شرح منظومه 1 - مطهری، مرتضی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : شرح منظومه 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 56

موصوفی موقوف است به وجود آن موصوف ، یعنی ممکن نیست که صفتی از برای‌ موصوفی وجود داشته باشد ولی خود موصوف موجود نباشد لهذا می‌گویند " ثبوت شی‌ء لشی‌ء فرع لثبوت المثبت له " .
اکنون می‌گوییم پاره‌ای احکام ایجابی قطعی و صادق و مطابق واقع داریم که‌ موضوع آنها در خارج وجود ندارد . و چون ثبوت محمولی برای موضوعی بدون‌ وجود آن موضوع محال است و آن موضوع در خارج وجود ندارد پس در ذهن وجود دارد . مثلا می‌گوییم " کوهی از طلا سنگین‌تر است از کوهی از سنگ بهمان‌ حجم " یا می‌گوییم : " اجتماع نقیضین غیر از اجتماع ضدین است " . هر یک از این دو قضیه صادق است قطعا ، یعنی واقعا صفت سنگین‌تر بودن برای‌ کوه طلا و صفت غیر از جمع ضدین بودن برای جمع نقیضین ثابت است ، پس‌ باید کوه طلا و جمع نقیضین وجود داشته باشد تا صفت مزبور برایش صادق‌ باشد و از طرف دیگر می‌دانیم در خارج ذهن نه کوه طلا وجود دارد و نه جمع‌ نقیضین پس ناچار باید بگوییم در ذهن موجود است [1] .
پس از آنجا که بدون وجود موضوع ، نه در خارج و نه در ذهن چنین احکامی‌ صادق نیست و فرض این است که موضوع در خارج وجود ندارد نتیجه گرفته‌ می‌شود که موضوع در ذهن وجود دارد ، یعنی علم و ادراک اضافه محض نیست‌

[1] اینجا اشکال معروفی است و آن اینکه مدعا این نیست که کوه طلا در ذهن از کوه سنگ سنگین‌تر است و همچنین مدعا این نیست که جمع نقیضین در ذهن غیر از جمع ضدین است پس وجود در ذهن برای ثبوت محمول برای موضوع‌ کافی نیست . جواب این اشکال موقوف به اینست که فرق قضایای باصطلاح‌ بتیه از قضایای غیر بتیه دانسته شود . تفصیل مطلب را از " اسفار " باید جستجو نمود .

نام کتاب : شرح منظومه 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 56

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست