شرح منظومه 1 - مطهری، مرتضی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : شرح منظومه 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 253

شرح : این بحث ، بحث بسیار مفید و لازمی است . مورد بحث این است که‌ ملاک نیازمندی به علت چیست ؟ ما نظام علت و معلول را مشاهده می‌کنیم ، می‌دانیم که معلول نیازمند به‌ علت است ، اگر علت‌ها نباشند معلول‌ها نخواهند بود . برای فیلسوف این‌ پرسش پیش می‌آید که ملاک نیازمندی معلول چیست ؟ یعنی چه جهت و چه‌ حیثیتی از جهات و حیثیات معلول است که سبب می‌شود او نیازمند به علت‌ باشد .
در اینجا چهار نظریه است و ما سه تای از آنها را بیان می‌کنیم : الف - نظریه مادیین : طبق نظریه مادیین ملاک نیازمندی اشیاء به علت ،

> نظر دیگر از قبیل ضرورت وصفی است ، و علت اینکه آن را جداگانه‌ اعتبار کرده‌اند همین است که از جهتی به ضرورت ذاتی شباهت دارد و از جهتی به ضرورت وصفی و عین هیچ کدام نیست . از این نظر که نظر منطقی‌ است فرقی میان گذشته و حال و آینده نیست زیرا اگر محمول را در مرتبه‌ موضوع اعتبار کنیم قضیه ضروری می‌شود خواه آن محمول مربوط به گذشته و حال‌ باشد یا مربوط به آینده پس ضرورت بشرط محمول اختصاص به گذشته و حال‌ ندارد پس امکان استقبالی در مقابل این ضرورت وجود ندارد . اما نظر فلاسفه در ضرورت بشرط محمول به اعتبارات ذهنی نیست ، نظر اینها عین واقعیت است ، آنها می‌خواهند بگویند از نظر متن واقعیت میان‌ گذشته و حال و آینده تفاوت است هر ماهیتی که متلبس به وجود است نسبت‌ وجود بدان ماهیت ضروری است . زیرا ماهیت متلبس به وجود ، موجود است‌ بالضروره و این تلبس در مورد گذشته و حال صادق است نه در مورد آینده . و اگر در اینجا فلاسفه اصطلاح دیگری غیر از ضرورت بشرط محمول وضع می‌کردند ( مثلا ضرورت فعلی یعنی ضرورتی که منشأش فعلیت وجود است ) بهتر و مناسب‌تر بود . این نکته نیز ناگفته نماند که امکان استقبالی غیر از امکان استعدادی‌ است ، امکان استقبالی نوعی امکان ذاتی است و چنانکه در محل خود ثابت‌ شده است میان امکان استعدادی و امکان ذاتی تفاوت‌هائی هست .

نام کتاب : شرح منظومه 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 253

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست