نام کتاب : معاد نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 15
است به نماز هم اعتقاد داریم ، نماز هم از ضروریات است ، روزه هم از
ضروریات است ، حج هم از ضروریات است .
این ایراد وارد نیست ، چون علت اینکه مسلمین معاد را جزء اصول دین
قرار دادها ند این بوده که اسلام درباره معاد یک امر علاوهای از ما خواسته
، یعنی نخواسته ما فقط آن را به عنوان یکی از ضروریات اسلام ، به طفیل
قبول نبوت قبول کرده باشیم ، خواسته که خود ما هم مستقلا به آن ایمان و
اعتقاد داشته باشیم ، ولو مثلا ما به نبوت اعتقاد نداشته باشیم ، به معاد
اعتقاد داشته باشیم . این که " ولو " میگویم نه اینکه از آن صرف نظر
میکنم ، میخواهم بگویم یک مسألهای است که خواسته ما مستقلا به آن ایمان
داشته باشیم و لهذا قرآن استدلال میکند بر قیامت ، استدلال نمیکند بر روزه
، میگوید روزه را پیغمبر گفته ، ولی استدلال میکند بر قیامت ، چه آن نوع
استدلالی که پایه آن خود توحید است ، و چه آن استدلالی که پایه آن نظام
خلقت است .
استدلالهای قرآن بر معاد
دو نوع استدلال در قرآن هست . یک نوع استدلال بر معاد ، بر اساس توحید
است که قرآن میگوید ممکن نیست خدا خدا باشد ولی معادی نباشد ، یعنی اگر
معاد نباشد خلقت عبث است . این خودش یک استدلال است . قرآن خواسته
روی این مطلب استدلال کند : " « ا فحسبتم انما خلقناکم عبثا و انکم
الینا لا ترجعون »" [1] . البته ما روی این استدلالها بعد بیشتر صحبت
میکنیم ولی حالا این مدعای خودمان را که " معاد از اصول دین است "
میخواهیم بگوییم روی چه حساب است . قرآن در واقع این طور میگوید : یا
باید بگویید خدایی نیست ، پس خلقت و آفرینش عبث و باطل و بیهوده
است ، دنبال حکمت در خلقت نباید رفت و مانعی نخواهد داشت که خلقت
بر عبث و بیهوده باشد ، و یا اگر خدایی هست که جهان را آفریده است
معادی هم باید باشد ، معاد متمم خلقت است ، مکمل خلقت است ، جزئی از
خلقت است که با نبودن آن خلقت ناقص است ، خلقت عبث و بیهوده است
. [1] مؤمنون / 115 : [ آیا چنین پنداشتید که ما شما را عبث آفریدهایم و
به سوی ما بازگشت نخواهید کرد ؟ ] .
نام کتاب : معاد نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 15