معرفى كتاب
 جهود الشيخ المفيد الفقهية ومصادر استنباطه
تأليف: محمدحسين نصّار

موضوع كتاب معرفى فقه و فقاهت شيخ مفيد است. اين موضوع از زاويه ى مطالعات تاريخ علم فقه و روش شناسى علم فقه اهميت فراوان دارد.

برجستگى هاى اثر نسبت به آثار مشابه

الف) نويسنده ى كتاب همه ى مباحث فقهى و اصولى شيخ مفيد را از معظم آثار او بررسى كرده, توانسته است در حجمى اندك, تحليلى مستند از آراى شيخ مفيد و روش فقهى و اصولى او ارائه دهد در حالى كه چنين كارى در آثار مشابه با حجم بسيار بيشترى صورت گرفته است.
ب) برخى از مباحث كتاب تماماً تحليلى بوده, مستقيماً در آثار شيخ مفيد نيست و نويسنده براساس منطق كلى معرفى انديشه ى فقهى وى آثار شيخ را تحليل كرده است.
ج) زواياى مختلف فقهى و غيرفقهى انديشه ى شيخ مفيد را با دوران معاصر او در بغداد بررسى كرده, تأثير و تأثرات علمى را در اين بررسى برجسته كرده است. يعنى كتاب صرفاً تحليل انديشه ى فقهى شيخ مفيد نيست بلكه نگرشى تاريخى به انديشه او نيز هست.

روش تحقيق و شيوه ى ارائه ى مطالب

نويسنده از روش تحليل و مقايسه بهره برده است; يعنى از آراء مختلف شيخ مفيد در يك مسأله روش او را استخراج كرده, آن را با علماى پيشين و هم عصر او مقايسه نموده تا نوآورى هاى شيخ مفيد را اظهار كند.

نتيجه ى اثر:

الف) از اين كتاب مى توان در مباحث تاريخ علم فقه و اصول بهره جست.
ب) از روش تحليلى و مقايسه اى كتاب مى توان در بررسى انديشه ى فقهى فقها در گذر تاريخ الهام گرفت.

مباحث اصلى اثر:

مقدمه:
مبحث اول: جوّ فكرى بغداد در زمان شيخ مفيد;
مبحث دوم: زندگى شيخ مفيد مشتمل بر: بيوگرافى شخصى, آثار علمى, اساتيد و شاگردان شيخ مفيد;
باب اول: تلاش هاى فقهى
فصل اول: روش فقهى در: [1]. استدلال; [2]. شيوه ى ارائه ى مطالب و ساختار مباحث; [3]. ادبيات شيخ مفيد;
فصل دوم: بررسى مؤلّفات شيخ مفيد: مشتمل بر آثارى كه مجموعه اى از ابواب را دربر مى گيرد و آثارى كه فقط پاسخ به پرسش هاست;
فصل سوم: آراء فقهى شيخ مفيد;
باب دوم: منابع استنباط نزد شيخ مفيد
فصل اول: استنباط از قرآن كريم: ظاهر و باطن; محكم و متشابه; ناسخ و منسوخ; عام و خاص; امر و نهى; مطلق و مقيد; اشتراك; حقيقت و مجاز;
فصل دوم استنباط از سنت: جايگاه شيخ مفيد در علم حديث; موضع گيرى او درباره ى حجيت اخبار و اصول چهارصدگانه;
فصل سوم: استنباط به منابع ديگر: موضع گيرى شيخ مفيد در استنباط از: اجماع; عقل; قياس; قرعه; استصحاب.