حج وسيله‌اى است براى شكستن سانسورها و از بين بردن خفقانهاى نظامهاى ظالمانه‌اى كه در كشورهاى اسلامى حكمفرما مى‌شود.

حج وسيله‌اى است براى انتقال اخبار سياسى كشورهاى اسلامى از هر نقطه به نقطه ديگر، و بالاخره حج، عامل مؤثرى است براى شكستن زنجيرهاى اسارت و استعمار و آزاد ساختن مسلمين.

و به همين دليل در آن ايام كه حاكمان جبار همچون بنى اميه و بنى عباس بر سرزمينهاى مقدس اسلامى حكومت مى‌كردند و هرگونه تماس ميان قشرهاى مسلمان را زير نظر مى‌گرفتند تا هر حركت آزادى‌بخش را سركوب كنند، فرا رسيدن موسم حج دريچه‌اى بود به سوى آزادى و تماس قشرهاى جامعه بزرك اسلامى با يكديگر و طرح مسائل مختلف سياسى.

روى همين جهت امير مؤمنان على عليه السلام به هنگامى كه فلسفه فرائض و عبادات را مى‌شمرد درباره حج مى‌گويد: الحج تقوية للدين: «خداوند مراسم حج را براى تقويت آئين اسلام تشريع كرد» [1].

بى‌جهت نيست كه يكى از سياستمداران معروف بيگانه در گفتار پرمعنى خود مى‌گويد: «واى به حال مسلمانان اگر معنى حج را نفهمند، و واى به حال دشمنانشان اگر معنى حج را درك كنند»!.

و حتى در روايات اسلامى، حج به عنوان جهاد افراد ضعيف شمرده شده، جهادى كه حتى پيرمردان و پيرزنان ناتوان با حضور در صحنه آن مى‌توانند شكوه و عظمت امت اسلامى را منعكس سازند، و با حلقه‌هاى تو در توى نمازگزاران گرد خانه خدا و سردادن آواى وحدت و تكبير، پشت دشمنان اسلام را بلرزانند.

3- بعد فرهنگى: ارتباط قشرهاى مسلمانان در ايام حج مى‌تواند به عنوان مؤثرترين عامل مبادله فرهنگى و انتقال فكرها درآيد.

[1]- نهج البلاغه كلمات قصار شماره 252.