112- فلسفه و اسرار حجّ چيست؟

اين مناسك بزرگ در حقيقت داراى چهار بعد است كه هر يك از ديگرى ريشه‌دارتر و پرسودتر است:

1- بعد اخلاقى حج- مهمترين فلسفه حج همان دگرگونى اخلاقى است كه در انسانها به وجود مى‌آورد، مراسم «احرام» انسان را به كلى از تعينات مادى و امتيازات ظاهرى و لباسهاى رنگارنگ و زر و زيور بيرون مى‌برد، و با تحريم لذائذ و پرداختن به خودسازى كه از وظائف محرم است او را از جهان ماده جدا كرده و در عالمى از نور و روحانيت و صفا فرو مى‌برد، و آنها را كه در حال عادى بار سنگين امتيازات موهوم و درجه‌ها و مدالها را بر دوش خود احساس مى‌كنند يك مرتبه سبكبار و راحت و آسوده مى‌كند.

سپس مراسم ديگر حج يكى پس از ديگرى انجام مى‌گيرد، مراسمى كه علاقه‌هاى معنوى انسان را لحظه به لحظه با خدايش محكمتر و رابطه او را نزديكتر و قويتر مى‌سازد، او را از گذشته تاريك و گناه‌آلودش بريده و به آينده‌اى روشن و پر از صفا و نور پيوند مى‌دهد.

مخصوصاً توجه به اين حقيقت كه مراسم حج در هر قدم يادآور خاطرات ابراهيم بت‌شكن، و اسماعيل ذبيح اللَّه، و مادرش هاجر است، و مجاهدتها و گذشتها و ايثارگرى آنها را لحظه به لحظه در برابر چشمان انسان مجسم مى‌كند، و نيز توجه به اينكه سرزمين مكه عموماً و مسجد الحرام و خانه كعبه و محل طواف خصوصاً يادآور خاطرات پيامبر اسلام و پيشوايان بزرگ و مجاهدتهاى مسلمانان‌