نام کتاب : يكصد و هشتاد پرسش و پاسخ نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 247
متشابهات قرآن همين است، يعنى آياتى كه معانى آن در بدو نظر پيچيده است و در
آغاز، احتمالات متعدد در آن مىرود اگر چه با توجه به آيات محكم تفسير آنها روشن
است.
گرچه درباره محكم و متشابه، مفسران احتمالات زيادى دادهاند ولى آنچه ما در
بالا گفتيم هم با معنى اصلى اين دو واژه كاملا مناسب است، و هم با شأن نزول آيه، و
هم با رواياتى كه در تفسير آيه وارد شده، و هم با خود آيه مورد بحث. زيرا در ذيل
آيه مزبور مىخوانيم كه افراد مغرض هميشه آيات متشابه را دستاويز خود قرار مىدهند،
بديهى است آنها از آياتى سوء استفاده مىكنند كه در بدو نظر تاب تفسيرهاى متعددى
دارند و اين خود مىرساند كه «متشابه» به آن معنى است كه در بالا گفته شد.
براى نمونه آيات متشابه، قسمتى از آيات مزبور به صفات خدا و چگونگى معاد را
مىتوان ذكر كرد، مانند «يَدُ اللَّهِ فَوْقَ
أَيْدِيهِمْ»: «دست خدا بالاى دستهاى آنها است» كه درباره
قدرت خداوند مىباشد «وَ اللَّهُ سَمِيعٌ
عَلِيمٌ»*: «خداوند شنوا و دانا است» كه اشاره به علم
خداوند است و مانند «وَ نَضَعُ
الْمَوازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيامَةِ»: «ترازوهاى عدالت را در روز رستاخيز قرار مىدهيم». كه درباره وسيله سنجش
اعمال، سخن مىگويد.
بديهى است نه خداوند دست (به معنى عضو مخصوص) دارد و نه گوش (به همين معنى) و
نه ترازوى سنجش اعمال شبيه ترازوهاى ماست بلكه اينها اشاره به مفاهيم كلى قدرت و
علم و سنجش مىباشد.
اين نكته لازم به يادآورى است كه محكم و متشابه، به معنى ديگرى در قرآن نيز
آمده است، در اول سوره هود مىخوانيم «كِتابٌ
أُحْكِمَتْ آياتُهُ» در اين آيه تمام آيات قرآن،
«محكم» قلمداد شده است، و منظور از آن ارتباط و بهم پيوستگى آيات قرآن است. و در
آيه 23 سوره «زمر» مىخوانيم كِتاباً
مُتَشابِهاً ... يعنى كتابى كه تمام آيات آن، متشابه است،
«متشابه» در اينجا يعنى همانند يكديگر از نظر درستى و صحت و حقيقت.
نام کتاب : يكصد و هشتاد پرسش و پاسخ نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 247