گاهى برخى از درختان برگهاى خشكى پيدا مى‌كنند كه درخت را زشت مى‌كند، گناهان هم مانند اين برگهاى خشك است و استغفار برگهاى زشت را فرو مى‌ريزد و چهره درخت را زيبا مى‌كند.

بسيارى از مردم در توبه و استغفار گرفتار اشتباهاتى هستند و خيال مى‌كنند همين كه هفتاد بار «استغفر اللَّه» و يا سيصد بار «العفو» بگويند كافى است، در حالى كه توبه فقط اين نيست بلكه استغفار دروازه توبه‌است.

مراحل توبه:

مرحله اوّل: پشيمانى و ندامت كه آثار سازندگى دارد، چرا كه استغفار بدون پشيمانى مثل مسخره كردن استغفار است.

مرحله دوم: تصميم بر ترك در آينده كه بايد تصميم جدّى باشد.

اگر تصميم بر ترك گناه گرفته شد ولى شكسته شد بايد دوباره تصميم گرفت. اين مسئله شبيه حفظ است كه اگر در دور اوّل براى حفظ كردن مطلبى، پنج بار تكرار كرده و فراموش كرد، براى مرتبه دوم چهار بار تكرار مى‌كند و به همين ترتيب در مرتبه بعدى سه بار تكرار مى‌كند، تا جايى كه آثار حفظ در وجود او مى‌ماند. تصميم بر ترك هم همين گونه است اگر شكست دوباره تصميم مى‌گيرد و آثار تصميم اوّل در وجود او باقى مى‌ماند، تا جايى مى‌رسد كه تصميم نمى‌شكند.

مرحله سوم: جبران حقوق الناس و حقوق اللَّه است، اگر حق الناس‌