شدند و قساوت قلب پيدا كردند و گنهكار شدند!

از اين آيه شريفه دوّمين عامل قساوت قلب شناخته مى‌شود «دور ماندن از تعاليم انبيا و اوليا و اديان الهى». از اين عوامل و بيان قرآن مى‌توان نتيجه گرفت كه:

برخى عذاب‌هاى الهى در زندگى دنيايى خود، نوعى الطاف خداوند است؛ زيرا كه ممكن است سبب‌ساز توبه و دورى از گناه و بازگشت به سوى خداوند و در حقيقت بازدارنده از ابتلا به قساوت قلبى شود. [1]

خواهران و برادران گرامى! جوانان و نوجوانان را با جلسات دينى آشنا كنيد و آنان را به مجالس مذهبى ببريد تا مبادا بر اثر دورى و جدايى از تعاليم دينى و فرهنگ و معارف اسلامى، قساوت قلب پيدا كنند و عواطف انسانى در آنان از بين برود.

قساوت در روايات اسلامى‌

در روايات معصومان عليهم السلام نيز عوامل متعدّدى در بيان علل مرگ عواطف و قساوت قلبى انسانها ذكر شده است كه به چند عامل اشاره مى‌شود:

اوّل- حضرت على عليه السلام مى‌فرمايد: «ما جَفَّتِ الدُّمُوعُ الّا لِقَسْوَةِ الُقلُوبِ و مَا قَسَتِ الْقُلُوبُ الّا بِكَثْرَةِ الذُّنُوبْ» چشمها خشك نمى‌شود و [اشك آن قطع نمى‌گردد] مگر به واسطه قساوت قلب، و قساوت قلب حاصل نمى‌شود مگر به واسطه زيادى گناه. [2]

[1]- صراحت كلام خداوند در آيات 42 و 43 سوره مباركه انعام مؤيّد اين نتيجه‌گيرى است: «ما بر امّتهايى كه پيش از تو بودند پيامبرانى فرستاديم [و چون با آنان به مخالفت و ستيز برخاستند] آنان را به سختى‌ها و آفتها دچار كرديم تا شايد [به درگاه خداوند] گريه و زارى كنند [و لايق عفو و رحمت شوند] پس چرا هنگامى كه عذاب ما به آنان رسيد زارى نكردند؟ زيرا كه دلهايشان را قساوت فرا گرفته بود و شيطان كردار زشت آنان را در نظرشان آراسته بود».

[2]- علل الشّرايع، صفحه 81 و ميزان الحكمة، باب 3402، حديث 16699.