نوشته شده است و هر كدام متخصّصى مخصوص به خود دارند، بلكه خود چشم رشته‌هاى تخصّصى مختلفى دارد.

چشم و گوش دو ابزار مهمّ شناخت‌

مهم‌ترين ابزار شناخت انسان چشم و گوش اوست، آدمى در ابتداى تولّد فاقد هر گونه علم و دانش است‌ (وَ اللَّهُ اخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ امَّهاتِكُم لا تَعْلَمُونَ شَيْئاً). [1] تمام علوم و دانش‌هاى انسان پس از رشدِ لازم از طريق چشم و گوش به او مى‌رسد؛ حتّى علوم عقلى.

علوم تجربى از طريق چشم منتقل مى‌شود؛ انسان در آزمايشگاه مسايل مختلف را تجربه كرده، مى‌بيند و بدان واقف و آگاه مى‌شود امّا علوم نقلى كه ديگران آن را منتقل مى‌سازند- مخصوصاً دانش‌هايى كه از طريق وحى به انسان منتقل مى‌شود- از طريق گوش نصيب آدمى مى‌گردد. البتّه علوم عقلى نيز بر پايه علوم حسّى است؛ يعنى اگر چيزى ديده يا شنيده نشود، عقل نمى‌تواند مسايل آن را درك كند؛ زيرا بنيان علوم عقلى، بر اساس‌ «تجريد» و «تعميمِ» محسوسات است. بدين جهت، اگر انسانى فاقد حسّ بينايى و شنوايى باشد- كه طبعاً لال نيز خواهد بود- هرچند مغزى همچون مغز بوعلى سينا هم داشته باشد، به اندازه بچّه پنج ساله‌اى نخواهد فهميد؛ زيرا چنين انسانى، دو پايه اساسى علوم عقلى؛ يعنى بينايى و شنوايى را از دست داده است.

كفّار فاقد ابزار شناخت هستند

بنابر آيه شريفه، افراد بى ايمان و كافر كر و كور هستند؛ يعنى آنها فاقد ابزار و

[1]- سوره نحل، آيه 78.