تلاوت قرآن همراه با تفكّر و انديشه باشد. تفكّرى كه پاك كننده روح و زمينه‌ساز عمل باشد.

بدين منظور، بر آن شديم در ايّام ماه مبارك رمضان امسال‌ [1]، درس تفسير قرآن داشته باشيم. موضوع تفسير را «امثال قرآن» انتخاب كرديم تا هم زمينه‌اى جديد در تفسير قرآن طرح شود و هم قابل استفاده براى همگان باشد.

چرا قرآن «مثال» زده است؟

در قرآن مجيد مثلهاى زيادى، بيش از پنجاه مَثَل، [2] ديده مى‌شود. تنها در سوره بقره- كه دوّمين سوره قرآن است- حدّاقل ده مثل ذكر شده است. چه حكمتى در اين مثالها نهفته است كه خداوند تا اين ميزان مثل آورده است؟

پاسخ: مَثَل يعنى تشبيه حقايق عقلى به امور حسّى و قابل لمس. از يك سو، مسائل عقلى بسيارى وجود دارد كه اكثر مردم قابليّت فهم و جذب آن را پيدا نمى‌كنند. و از سوى ديگر، مردم به محسوسات و عينيّات عادت كرده‌اند و ضرب المثل «عقل مردم به چشمشان است» بدين معناست كه ديده‌ها و امور قابل لمس، آسان‌تر و بهتر درك مى‌شود. بدين خاطر است كه خداوند متعال برخى از مفاهيم بلند عقلى را در قالب مثلها بيان فرموده است تا عموم مردم آنها را به تناسب ادراك خود دريابند. بنابراين، فلسفه مثلهاى قرآن، تنزّل مسايل بلند و عميق و بيان آنها در افق فكر مردم است.

[1]- ماه مبارك رمضان، سال 1418 ه ق.

[2]- اين كه در بعضى از كتابهاى «امثال قرآن»، مثالهاى قرآن را تا يك صد و سى مثل شمرده‌اند، ظاهراً صحيح نمى‌باشد، زيرا در آنها، ضرب المثلهاى قرآن نيز مَثَل محسوب شده‌اند؛ مثلًا آيه شريفه 164 انعام «... و لا تزرو وازرة وزر اخرى ...» و آيه 39 سوره نجم «... ليس للانسان الّا ما سعى» كه «مثَل» به حساب آورده شده است، «ضرب المثل» هستند؛ زيرا كه در آنها، تشبيهى بيان نشده است.