بزرگ، اين درياها و اقيانوسها را منبع انرژى و موادّ غذايى بشر قرار داده، و در اختيارش نهاده، و عليرغم اينكه بشر هزاران سال از آن استفاده مى‌كند، خم به ابرو نياورده، و قطره‌اى از آن كاسته نشده است.

نتيجه اينكه تفاسير مختلفى براى قسم‌هاى پنجگانه ابتداى سوره طور ارائه شده، كه سه نمونه آن ذكر شد. و به نظر مى‌رسد تفسير دوم مناسبترين تفسير باشد. زيرا طبق اين تفسير، ارتباط قسم‌ها با مقسم له منطقى‌تر به نظر مى‌رسد.

نكته دوم: تفسير مقسم له‌

سخن پيرامون عذاب الهى فراوان است به پاسخ دو سؤال در اين زمينه قناعت مى‌كنيم:

سؤال اوّل: خداوند متعال چه نيازى به عذاب مجرمان دارد؟ اگر تمام جهانيان كافر گردند، بر دامن كبريائيش گردى نمى‌نشيند، و چنانچه همه مسلمان شوند، چيزى بر عظمت و جلالت و بزرگيش افزوده نمى‌گردد. وقتى كه كفر و ايمان بشر هيچ تأثير مثبت يا منفى در ذات او ندارد، چرا بندگان را مجازات مى‌كند؟

پاسخ: مجازاتهاى الهى بر سه قسم است:

الف) برخى از مجازاتها خاصيّت و اثر اعمال ماست، و به تعبير ديگر اثر وضعى عمل محسوب مى‌شود. جوانى كه به خيال خودش يك هفته با مواد مخدّر عشق مى‌كند، و آن را مصرف نموده و معتاد مى‌شود، با دست خود تيشه به ريشه‌اش زده، و عمرش را تباه مى‌كند. اين اعتياد و تباه شدن عمر، خاصيّت وضعى عمل خود اين جوان است. اين بلاى خانمانسوز نتيجه اجتناب‌ناپذير ابتلاى به آن سمّ مهلك است، كه با دست خود نوشيده است. شخصى كه به گمان خود براى لحظه‌اى خوشى و مستى، جام شراب را سر مى‌كشد، و بر اثر مداومت بر اين گناه بزرگ، مغز و كبد و قلب و ريه‌اش آسيب مى‌بيند، خود زمينه اين آسيبها را فراهم كرده، و اين بيماريها محصول كار خود اوست. اعمال انسان در اين دنيا نيز آثارى دارد كه در قيامت دامنگير او مى‌شود.

خلاصه اينكه اعمال ما همچون بذرى است كه افشانده‌ايم. اگر بذر گل باشد، فردا عطر و بويش حسّ شامه، و گلها و بوته‌هاى زيبايش حسّ بينايى، و نغمه‌هاى خوش الحان بلبل‌هايش گوش ما را نوازش خواهد داد. و چنانچه بذر خار بوده باشد، بايد در هر گامى منتظر سوزش حاصل از فرورفتن خارى در بدن باشيم.

ب) برخى ديگر از مجازاتها از قبيل تجسّم اعمال است. اعمال و گفتار و كردار ما دراين دنيا نابود نشده، و در روز قيامت به صورت ديگرى جلوه‌گر خواهد شد. به عنوان مثال نماز به صورت يك دوست محبوب و از هر نظر كامل، در بهشت همنشين صاحبش مى‌شود. جالب اينكه دانشمندان عصر ما توانسته‌اند صداى كوزه‌گران مصرى، كه سه هزار سال قبل به هنگام ساختن كوزه‌ها از طريق دستانشان امواجى بر روى كوزه‌ها ايجاد كرده‌اند را برگردانند، و ثابت كنند كه حتّى سخنان انسانها نابود نمى‌شود. بنابراين خداوند نيازى به عذاب مجرمين ندارد، بلكه بخشى از اين عذابها تجسّم اعمالى است كه در دنيا مرتكب آن شده‌اند.

ج) قسم سوم عذابها و مجازاتها قراردادى است؛ همان‌گونه كه در دنيا نيز چنين است. مثلًا قاچاق فلان مقدار موادّ مخدّر طبق قانون، مجازات اعدام در پى دارد. در قوانين اسلام نيز مجازاتهاى قراردادى وجود دارد، كه وضع اين مجازاتها نيز به نفع خود انسانهاست، و تأثير بازدارنده دارد. و از آنجا كه خداوند چنين مجازاتهايى را وضع كرده، و وعده عذاب داده، و وعده خداوند تخلّف‌ناپذير است، مجرمين را عذاب مى‌كند. هر چند او هيچ نيازى به عذاب گنهكاران ندارد. نتيجه اينكه هيچ يك از اقسام سه گانه عذاب مورد نياز و حاجت خدا نيست.