البته جمع ميان هر دو تفسير، مانعى ندارد با توجه به اينكه اموال يتيمان نيز تحت سرپرستى افرادى است كه قيموميت آنها را عهده دارند، بنابراين تعبير به‌ «أَمْوَالَكُمُ» در مورد اموال آنها نيز صحيح است.

نكته دوم اينكه از جمله‌ «الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَاماً» به صراحت و روشنى استفاده مى‌شود كه اموال و سرمايه در نگاه دين، مايه قوام و دوام زندگانى اجتماعى است؛ يعنى بدون آن، جامعه انسانى سامان نمى‌يابد. از اين تعبير به خوبى جايگاه والاى مسائل مالى و اقتصادى در اسلام روشن مى‌شود، چيزى كه عكس آن را در انجيل كنونى مى‌خوانيم: «شخص پولدار هرگز وارد ملكوت آسمان‌ها نمى‌شود». [1]

مؤلف المنار در تفسير اين آيه مى‌نويسد:

«مقصود از اين آيه آن است كه منافع و مصالح عمومى، زمانى تأمين مى‌گردد كه زمام اموال جامعه در اختيار انسان‌هاى رشيد و معتدل باشد. آنان كه طريق درآمدزايى آن را بدانند و هنگام هزينه پا از مرز مصالح و اعتدال خارج نسازند نه آنكه در اختيار سفهاى مُسرف باشد كه با ريخت و پاش، اموال را هدر دهند و از مرز اعتدال خارج گردند».

آن‌گاه المنار مى‌افزايد: آياتى چون‌ «وَالَّذِينَ إِذَا أَنفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَلِكَ قَوَاماً» [2] در واقع تفسير كلمه «قياماً» در جمله‌ «الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَاماً» است. [3]

در تفسير المنير مى‌خوانيم: «ومعنى قوله: «جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَاماً» أنّ الأموال قوام الحياة وسبب إصلاح المعاش وانتظام الأُمور، فبالمال تتقدّم الأمم وتبني صرح الحضارة وبالمال يسعد الفرد والجماعة وبه أيضاً يتحقق النصر على الأعداء». [4]

2. وصف مال به «خير»

اطلاق واژه «خير» درباره مال و ثروت در آيات قرآن نشانگر نگاه مثبتِ دين به امكانات مالى است و اهميت آن را مى‌رساند.

در قرآن مى‌خوانيم: « «كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَكَ خَيْراً الْوَصِيَّةُ لِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ بِالْمَعْرُوفِ»؛ بر شما مقرّر شده هنگامى كه يكى از شما را مرگ فرا رسد اگر خيرى از خود بجاى گذارده، براى پدر و مادر و نزديكان، به طور شايسته وصيت كند». [5]

در اين آيه دو نكته قابل توجه است:

1. بديهى است منظور از «خير» در اينجا اموال مشروع است.

2. تعبير به «خير» به صورت مطلق شامل خير

[1]. تفسير المنار، ج 4، ص 382؛ انجيل متى، باب 19، آيه 23.

[2]. فرقان، آيه 67.

[3]. تفسير المنار، ج 4، ص 381.

[4]. التفسير المنير، ج 4، ص 249.

[5]. بقره، آيه 180.

در برخى از تفاسير آمده است: «مال» اگر كثير باشد به آن «خير» اطلاق مى‌شود و به مال اندك «خير» نمى‌گويند. (ر. ك: مجمع البيان، ج 2، ص 17؛ المنار، ج 2، ص 134-/ 135 و درالمنثور، ج 1، ص 422، ذيل آيه 180 سوره بقره) شايد مراد از «اشحةً على الخير» همين باشد- در مفردات راغب در واژه خير، اين نكته به عنوان قول برخى از علما ذكر شده است.