در واقع، آن حضرت در خطابه خود كه به «موعظه روى كوه» معروف است و باب‌هاى 5، 6 و 7 انجيل متّى را فرا مى‌گيرد، منحصراً بر «بعد عرفانى» احكام تورات تأكيد مى‌كند. پس مسيحيت در آغاز، گونه‌اى از عرفان يهودى بوده و پيروانش آن را «طريقت» مى‌ناميده‌اند. [1] هر چند به تدريج به دينى مستقل تبديل شده است. البتّه همين مسيحيت كه ادعا كرديم عرفان يهوديت است، خودش عرفان و عارفانى دارد. يهوديت نيز مانند مسيحيت و هر دين ديگر، عرفان و عارفانى دارد. عرفان يهودى «قبالا» يعنى «مقبول» ناميده مى‌شود.

تقابل شريعت و طريقت!

عرفان چيست؟ توجّه از ظاهر به باطن؛ از صورت به معنا؛ از لفظ به محتوا؛ از اسم به مسمّا؛ از جسم به روح؛ از مبادى به غايات؛ از شريعت به طريقت؛ از شهود به غيب؛ از قرب به حضور؛ از عقل به عشق و ....

اصل اين توجّه را همه دينداران قبول دارند و هيچ كس لزوم آن را انكار نمى‌كند. ولى در اينكه آيا در اين توجّه، بايد بين ظاهر و باطن جمع كرد يا اينكه براى وصول به باطن، بايد ظاهر را كنار گذاشت و حتّى به ضدّ آن روى آورد، اختلاف است.

همه مى‌دانيم كه سيّد عارفان حضرت رسول اكرم صلى الله عليه و آله و حضرت امير المؤمنين عليه السلام در عين توجّه كامل به باطن، از ظاهر اعمال دينى چيزى را فروگذار نمى‌كردند. الفاظ و عبارات آنان نيز از خاكسارى در درگاه الهى حكايت داشت و از شطحيات و ادعاهاى عريض و طويل دور بود.

عارفان فراوانى نيز در جهان اسلام آن عزيزان را سرمشق خود قرار دادند و سير و سلوك معنوى خالصى را برگزيدند و رستگار شدند.

امّا پس از چندى، كسانى در اين مسير پا نهادند كه به بهانه توجّه به باطن، به ظاهر دين بى‌اعتنايى مى‌كردند. شطحياتى مشتمل بر ادعاى الوهيت و توهين به مقدّسات اسلام نيز از آنان صادر شد، تا آنجا كه برخى از ايشان براى تحريك باطن، استفاده از موسيقى، رقص، شاهد، شراب و مواد مخدر را توصيه كردند!

نسخ شريعت تورات در مسيحيّت:

بى‌اعتنايى به شريعت به بهانه توجّه به طريقت كه در بخش كوچكى از پيكر امّت اسلام رخ داد، سراسر مسيحيّت را فرا گرفت و هنوز چند صباحى از صعود حضرت عيسى مسيح عليه السلام به آسمان نگذشته بود كه يكى از مخالفان آيين جديد به نام «پولُس» دست از مخالفت برداشت و پس از ورود به آن آيين، شريعت تورات را نسخ كرد و عمل به آن را مانع كمال دانست. اين «رسول» مسيحيّت كه در برخى احاديث اسلامى‌ [2] و تحقيقات غير كليسايى غرب، بنيانگذار مسيحيّت موجود معرفى شده است، رساله‌هاى متعدّدى براى افراد و جوامع مسيحى روزگار خود

[1]. كتاب اعمال رسولان‌، 9: 2 و 22: 4.

[2]. بحار الأنوار، ج 8، ص 311.