انفتاح باب اجتهاد از مسائل مورد بحث در موضوع اجتهاد، طرح انفتاح يا انسداد اين باب است؛ به اين معنا كه اختلاف است آيا باب استنباط وظايف يا استخراج حكم افعال مكلّفان، از منابع اوّليه اسلام باز است و همه مى‌توانند مقدّمات و پيش نيازهاى استنباط را فراگيرند و آن را به كار بندند، يا بسته است و كسى نمى‌تواند يا نبايد دست به چنين كارى بزند؟

قلمرو و حوزه اين بحث، تنها وظايف دينى مكلّفان است وگرنه بدون ترديد باب اجتهاد نسبت به ساير علوم، مفتوح است و دانشگاه‌ها و مراكز تحقيقاتى و علمى جهان، هر روز كشف يا ابداع جديدى را به جهان علم معرفى مى‌كنند.

دليل و انگيزه‌ طرح اين بحث، اعتقاد جمع زيادى از «اهل سنّت» به انسداد باب اجتهاد است كه اجتهاد را منحصر به‌ فقهاى صدر اوّل‌ و ديگران را مكلّف به تقليد از آنان مى‌دانند و خواهد آمد كه اين اعتقاد، موجب ركود و عقب افتادگى فقه مى‌شود و با جهان شمولى اسلام منافات دارد.

اين مقاله مى‌كوشد ديدگاه مكتب اهل بيت عليهم السلام و نظر اهل سنّت و دلايل دو طرف و قلمرو قائلان به انسداد را بيان كند كه آيا مدّعيان انسداد، ادّعاى انسداد مطلق دارند و آن را در همه زمانها و همه ابواب فقه جارى مى‌دانند، يا در برهه‌اى از زمان و پاره‌اى از ابواب؟ هر كدام مقصود باشد چرا و شروع آن از چه زمانى صورت گرفته است؟

فصل اوّل: انسداد و ادلّه آن‌

بى‌شك عده‌اى از علماى اهل سنّت، به انسداد باب اجتهاد نظر مى‌دهند حال اعتقاد به اين پديده از چه زمانى و چرا شروع شده و ادلّه قائلان به آن و قلمرو و محدوده آن چيست، پرسشهايى است كه در اين بخش آن را بررسى مى‌كنيم.