اينها دجّالانى هستند كه همه پيامبران، امّت خويش را از آنها بر حذر داشتند و نسبت به نقشه‌هاى فريبنده آنها هشدار دادند.

منتها پيش از ظهور مهدى و آن انقلاب عظيم و وسيع و راستين، هر قدر زمينه‌هاى فكرى و روانى و اجتماعى در سطح جهانى آماده‌تر مى‌گردد، فعّاليّت اين دجّالان كه يكى از بعد از ديگرى ظهور مى‌كنند افزايش مى‌يابد؛ تا در پيشرفت زمينه‌هاى انقلابى وقفه ايجاد نمايند و به هزار حيله و فن براى منحرف ساختن افكار دست زنند.

البتّه هيچ مانعى ندارد كه يك دجّال بزرگ در رأس همه آنها باشد. و امّا نشانه‌هايى كه در بعضى از روايات براى او ذكر شده بى‌شباهت به تعبيرات سمبوليك و اشاره و كنايه نيست؛ مثلًا، از روايتى كه مرحوم علّامه مجلسى در بحار الانوار از امير مؤمنان على عليه السلام نقل كرده چنين استفاده مى‌شود كه او داراى صفات زير است:

1- او يك چشم بيشتر ندارد كه در ميان پيشانى‌اش همچون ستاره صبح مى‌درخشد! امّا همين چشم خون‌آلود است، گويى با خون تركيب شده!

2- او الاغ (مركب) سفيد تندروى دارد كه هر گام او يك ميل است و بسرعت زمين را طى مى‌كند!

3- او دعوى خدائى مى‌كند و هنگامى كه دوستان خود را به گرد خويش مى‌خواند صداى او را تمام جهانيان مى‌شنوند!

4- او در درياها فرو مى‌رود و خورشيد با او حركت مى‌كند، در پيش روى او كوهى از دود و پشت سرش كوه سفيدى قرار دارد كه مردم آن‌