تفسير:
فرار از جهاد ممنوع!
همان گونه كه در تفسير آيات گذشته اشاره شد بازگو كردن داستان جنگ «بدر» و نعمتهاى گوناگون خداوند بر «مسلمانان نخستين» در اين جريان، به خاطر آن است كه از گذشته براى آينده درس بياموزند. بدين لحاظ در آيات مورد بحث روى سخن را به مؤمنان كرده و يك دستور كلى جنگى را به آنها توصيه و تأكيد مىكند و مىفرمايد: «اى كسانى كه ايمان آوردهايد! هنگامى كه با انبوه كافران در ميدان جهاد رو به رو شديد به آنها پشت نكنيد و فرار اختيار ننمائيد»! «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا لَقيتُمُ الَّذينَ كَفَرُوا زَحْفاً فَلا تُوَلُّوهُمُ الأَدْبارَ».
«لَقِيْتُمْ» از ماده «لِقاء» به معنى اجتماع و رو به رو شدن است، ولى در بسيارى از موارد به معنى رو به رو شدن در ميدان جنگ آمده است.
«زَحْف» در اصل به معناى حركت كردن به سوى چيزى است آن چنان كه پاها به روى زمين كشيده شود، همانند حركت كودك قبل از آن كه راه بيافتد و يا شتر به هنگام خستگى كه پاى خود را به روى زمين مىكشد؛ سپس به حركت لشكر انبوه نيز گفته شده است؛ زيرا از دور چنان به نظر مىرسد كه گوئى روى زمين مىلغزند و به پيش مىآيند.
در آيه فوق به كار بردن كلمه «زَحْف» اشاره به اين است، كه هر چند دشمن از نظر نفرات و تجهيزات فراوان، و شما در اقليت قرار داشته باشيد، نبايد از ميدان مبارزه فرار كنيد همان گونه كه نفرات دشمن در ميدان «بدر» چند برابر شما بود، پايدارى به خرج داديد و سرانجام پيروز شديد.
اصولًا فرار از جنگ، يكى از بزرگترين گناهان در اسلام محسوب مىشود منتهى با توجه به بعضى از آيات قرآن، آن را مشروط به اين دانستهاند كه جمعيت