است: إِنَّ الْاهْمالَ لايَأْتِى بِالصَّوابِ، وَ التَّضادَ لايَأْتِى بِالنِّظامِ:
«مهملكارى، هرگز نتيجه درست نمىدهد، و تضاد، مبدأ نظام نمىگردد»! «1»
***
آخرين آيه مورد بحث، نظرى به صفحه آسمان افكنده، و از ستارگان درخشنده و زيبا سخن به ميان آورده، مىگويد: «ما آسمان پائين را با چراغهاى پرفروغى زينت بخشيديم، و آنها را تيرهائى براى شياطين قرار داديم، و براى آنها عذاب آتش دوزخ فراهم ساختيم» «وَ لَقَدْ زَيَّنَّا السَّماءَ الدُّنْيا بِمَصابِيحَ وَ جَعَلْناها رُجُوماً لِلشَّياطِينِ وَ أَعْتَدْنا لَهُمْ عَذابَ السَّعِيرِ».
يك نگاه به آسمان در يك شب تاريك و پرستاره، و توجه به آن عوالم رؤيائى دوردست، و تصور نظامهائى كه بر آنها حاكم است، و دقت در زيبائى، ظرافت و عظمت و سكوت اسرارآميز و پر ابهتى كه بر آنها سايه افكنده، انسان را در جهانى مملوّ از عرفان و نور حق وارد مىكند، و در عوالمى از عشق پروردگار، سير مىدهد، كه با هيچ زبانى قابل توصيف نيست.
اين آيه، بار ديگر اين حقيقت را تأكيد مىكند كه: تمام ستارگانى كه مىبينيم همه، بخشى از آسمان اول است، آسمانى كه از ميان آسمانهاى هفتگانه به ما نزديكتر مىباشد، و به همين دليل، به عنوان: السَّماءَ الدُّنْيا: «آسمان نزديك و پائين» از آن تعبير شده است.
تعبير به «رُجُوم» (تيرها) اشاره به شهابها است، كه همچون تيرى از يك سوى آسمان، به سوى ديگر پرتاب مىشود، مىدانيم «شهب» باقى مانده ستارگانى است كه، طىّ حوادثى از هم متلاشى شده، بنابراين، اگر مىگويد: ما كواكب را تيرهائى براى شياطين قرار داديم، اشاره به همين سنگريزههاى