همان گونه كه در ذيل آيه 61 سوره «بقره» گفته شد، تاريخ پر ماجراى يهود نشان مىدهد: آنها علاوه بر انكار آيات الهى در كشتن پيامبران و مناديان حق، فوق العاده جسور بودند، و مجاهدانى را كه به حمايت آنها برمىخاستند از دم شمشير مىگذراندند، مسلّم است مجازاتهاى سهگانه بالا كه درباره آنها گفته شد در مورد همه كسانى كه اعمال شبيه آنها دارند جارى است.
***
نكتهها:
1- آمران به عدالت، همرديف انبياء
در آيه اول آمران به عدالت و دعوت كنندگان به معروف و حق در رديف پيامبران شمرده شدهاند، و كفر به خداوند، كشتن پيامبران و كشتن اين گونه افراد در يك سطح قرار گرفته است و اين نهايت اهتمام اسلام را به مسأله بسط عدالت در اجتماع، روشن مىسازد.
از آيه دوم شدت مجازات كسانى كه اقدام به قتل چنين مردم صالحى بكنند به خوبى روشن مىشود؛ زيرا سابقاً گفتهايم «حَبْط» درباره همه گناهان نيست بلكه در مورد گناهان شديدى است كه اعمال نيك را نيز از ميان مىبرد «1» و از همه گذشته، نفى شفاعت از اين اشخاص، نشانه ديگرى بر شدت گناه آنها است.
***
2- منظور از «بِغَيْرِ حَقٍّ» اين نيست كه مىتوان پيامبران را به حق كشت، بلكه منظور اين است قتل پيامبران هميشه به غير حق و ظالمانه بوده است و به اصطلاح «بِغَيْرِ حَقٍّ» قيد توضيحى است كه براى تأكيد آمده.
***