5- تفسير جمله «أَوْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُهُنَّ»
ظاهر اين جمله مفهوم وسيعى دارد و نشان مىدهد: زن مىتواند بدون حجاب در برابر برده خود ظاهر شود، ولى در بعضى از روايات اسلامى تصريح شده است: منظور ظاهر شدن در برابر كنيزان است هر چند غير مسلمان باشند، و غلامان را شامل نمىشود، در حديثى از امام اميرمؤمنان على عليه السلام مىخوانيم كه مىفرمود: لا يَنْظُرُ الْعَبْدُ الى شَعْرِ مَوْلاتِهِ: «غلام نبايد به موى زنى كه مولاى او است نگاه كند». «1»
ولى از بعضى روايات ديگر تعميم استفاده مىشود، اما مسلماً خلاف احتياط است.
***
6- تفسير «أُولِي الإِرْبَةِ مِنَ الرِّجالِ»
«اربة» در اصل از ماده «ارب» (بر وزن عرب)- چنان كه «راغب» در «مفردات» مىگويد- به معنى شدت احتياج است كه انسان براى بر طرف ساختن آن چاره جوئى مىكند، گاهى نيز به معنى حاجت به طور مطلق استعمال مىشود.
و منظور از «أُولِي الإِرْبَةِ مِنَ الرِّجالِ» در اينجا كسانى هستند كه ميل جنسى دارند و نياز به همسر، بنابراين «غير اولى الاربة» كسانى را شامل مىشود كه اين تمايل در آنها نيست.
در اين كه منظور از اين عنوان چه كسانى است؟ در ميان مفسران گفتگو است:
بعضى آن را به معنى پير مردانى دانستهاند كه شهوت جنسى در آنها خاموش شده است، مانند: القواعد من النساء: «زنانى كه از سر حدّ ازدواج