الْكِتاب» مفهومش «آن كتاب» است، در حالى كه در اينجا بايد از اشاره به نزديك استفاده مىشد، و «هذَا الْكِتاب» مىگفت؛ چرا كه قرآن در دسترسى مردم قرار گرفته بود.
اين به خاطر آن است كه: گاهى از اسم اشاره بعيد براى بيان عظمت چيز، يا شخصى استفاده مىشود، يعنى آن قدر مقام آن بالا است كه گوئى در نقطه دور دستى در اوج آسمانها، قرار گرفته است، در تعبيرات فارسى نيز نظير آن را داريم فى المثل در حضور افراد بزرگ مىگوئيم: «اگر آن سرور اجازه دهند چنين كارى را مىكنيم». در حالى كه بايد اين سرور گفته شود، اين تنها براى بيان عظمت و بلندى مقام است.
در بعضى ديگر از آيات قرآن تعبير به «تِلْكَ» شده كه آن هم اشاره بعيد است مانند: (تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْحَكيمِ). «1»
***
2- معنى «كتاب»
«كتاب» به معنى مكتوب و نوشته شده است، و بدون ترديد منظور از كتاب در آيه مورد بحث قرآن مجيد است.
در اينجا اين سؤال پيش مىآيد: مگر تمام قرآن در آن روز نوشته شده بود؟
در پاسخ اين سؤال مىگوئيم: نوشته شدن تمام قرآن لازم نيست؛ چرا كه قرآن، هم به كل اين كتاب گفته مىشود و هم به اجزاء آن.
به علاوه «كتاب»، گاهى به معنى وسيعترى اطلاق مىشود به معنى مطالبى كه درخور نوشتن است و به صورت مكتوب بيرون خواهد آمد، هر چند تا آن زمان نوشته نشده باشد، در سوره «ص» آيه 29 مىخوانيم: كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ