گاه انسان، نعمت‌هايى در اختيار دارد، ولى طمع و فزون طلبى او را وادار مى‌كند كه براى به چنگ آوردن نعمت بيشتر آن را به مخاطره افكند. اين كار عاقلانه نيست. مثل اينكه انسان مال خود را در اختيار افرادى كه آگاهى بر تجارت و مضاربه ندارند به هواى قول‌هايى كه براى سود بيشتر مى‌دهند بگذارد و سرانجام نه تنها سودى عايدش نشود بلكه اصل سرمايه نيز از دست بدهد.

سرانجام در بيست و هفتمين و آخرين توصيه (در اين بخش از وصيّت‌نامه) مى‌فرمايد: «از سوار شدن بر مركب سركش لجاجت بر حذر باش كه تو را بيچاره مى‌كند»؛ (وَ إِيَّاكَ أَنْ تَجْمَحَ‌ [1] بِكَ مَطِيَّةُ اللَّجَاجِ‌).

لجاجت آن است كه انسان بر سخن باطل يا طريقه نادرستى كه بطلان آن بر او ثابت شده اصرار ورزد به گمان اينكه شخصيت خود را در انظار نشكند در حالى كه اگر در اين گونه موارد انسان در برابر حق تواضع كند و آن را پذيرا شود، اعتبار و آبروى او در انظار مردم بيشتر خواهد شد.

رسول خدا صلى الله عليه و آله مى‌فرمايد: «إِيَّاكَ وَ اللَّجَاجَةَ فَإِنَّ أَوَّلَهَا جَهْلٌ وَ آخِرَهَا نَدَامَة؛ از لجاجت بپرهيز كه آغازش جهل و نادانى و آخرش ندامت و پشيمانى است». [2]

در حديثى از همين امام عليه السلام مى‌خوانيم: «لا مركب أجمح من اللجاج؛ مركبى سركش تر از لجاجت نيست». [3]

به راستى اگر كسى تنها وصاياى بيست و هفت‌گانه اين بخش از وصيّت‌نامه را كه با عباراتى كوتاه و پر معنا ايراد شده بود در زندگى خود پياده كند چه سعادتى نصيب او مى‌شود و اگر جامعه‌اى توفيق عمل به آن را يابد چه جامعه‌اى خوشبخت و سعادتمند خواهد بود.

[1]. «تجمح» فعل مضارع از ريشه «جموح» به معناى سركشى و چموشى است.

[2]. بحارالانوار، ج 74، ص 69، ح 6.

[3]. غررالحكم، ح 10643.