نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 9 صفحه : 347
چهارمين دستور ناظر به عدالت در همه زمينهها حتى در جزئيات است؛ مىفرمايد:
«مساوات را در ميان آنها حتى در نگاهها و مشاهده با گوشه چشم رعايت كن تا بزرگان
و زورمندان كشور در نقض عدالت به نفع آنها طمع نورزند و ضعفا از عدالت تو مأيوس
نشوند»؛ (وَ آسِ [1] بَيْنَهُمْ فِي اللَّحْظَةِ [2] وَ
النَّظْرَةِ، حَتَّى لَا يَطْمَعَ الْعُظَمَاءُ فِي حَيْفِكَ [3] لَهُمْ [4] وَ لَا
يَيْأَسَ الضُّعَفَاءُ مِنْ عَدْلِكَ عَلَيْهِمْ). [5]
اشاره به اينكه اگر فردى ثروتمند و زورمند با فردى ضعيف و مستمند در برابر تو
جهت داورى يا غير آن حضور مىيابند آنقدر عدالت را در ميان آنها رعايت كن كه اگر
چند ثانيه به اين نگاه مىكنى به همان اندازه به ديگرى نگاه كن نه اينكه تمام
توجّه خود را به آن فرد ثروتمند اختصاص دهى و فقير و ضعيف را ناديده بگيرى. هر گاه
حتى در اين جزئيات رعايت عدالت كنى، هرگز در امور مهمتر انتظار تبعيض و ظلم و جور
و طرفدارى از گروه خاصى، از تو نخواهند داشت.
اين همان دستورى است كه در برنامههاى قضايى اسلام در مورد عدالت قاضى وارد
شده كه بايد آن دو نفر كه براى دادخواهى نزد قاضى حاضر مىشوند كاملا به صورت
يكسان با آنها رفتار شود. اگر بخواهند بنشينند، هر دو بنشينند و اگر بناست
بايستند، هر دو بايستند، اگر قاضى به يكى سلام كند و تحيّت مىگويد
[1]. «آس» از ريشه «مواساة» به معناى
برابر ساختن با يكديگر گرفته شده است.
[2]. «لحظة» نگاه كردن با گوشه چشم
است به خلاف «نظرة» كه نگاه كردن با تمام چشم است و عبارت بالا اشاره به اين است
كه نه تنها در نگاه مستقيم و با تمام چشم، بلكه نگاه كردن با گوشه چشم هم بايد
نسبت به آنها يكسان باشد.
[3]. «حيف» به معناى انحراف از حق و
ظلم و جور است خواه در قضاوت و داورى باشد يا در امور ديگر.
[4]. ضمير در «لهم» به «عظماء»
برمىگردد و معناى جمله اين است كه زورمندان طمع نكنند كه به نفع آنها ظلم و ستمى
بر ديگران روا دارى و اين احتمال كه ضمير به «رعيّت» برگردد بسيار بعيد است، زيرا
«لام» بايد به معناى «على» استعمال شود به علاوه كلمه «رعيّت» و «ضعفاء» در
جملههاى قبل نيامده است تا ضمير به آن برگردد و اگر در آغاز نامه بوده فاصله
زيادى مىشود.
[5]. ضمير «عليهم» به «ضعفا» بر
مىگردد و «على» در اينجا به معناى لام است؛ يعنى ضعفا از عدالت در حقشان مأيوس
نشوند. در بعضى از نسخ به جاى «على» «ب» آمده است كه مناسبتر به نظر مىرسد.
نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 9 صفحه : 347