الْقُطْبِ). [1]

اشاره به اينكه شما چرا خاموش نشسته‌ايد در حالى كه پايتخت اسلام، مدينه، يكپارچه جنب و جوش و شورش است و مؤمنان مدينه با من براى خاموش كردن آتش فتنه شورشيان در بصره يكپارچه حركت كرده‌اند.

حضرت به دنبال آن مى‌افزايد: «حال كه چنين است به سوى امير و فرمانده خود بشتابيد و به جهاد با دشمنان خويش به خواست خداوند بزرگ، مبادرت ورزيد»؛ (فَأَسْرِعُوا إِلَى‌ أَمِيرِكُمْ، وَبَادِرُوا جِهَادَ عَدُوِّكُمْ، إِنْ شَاءَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ).

همان طور كه در بالا گفته شد منظور از «دار الهجرة» مدينه است كه به اين نام معروف بود و بزرگترين هجرت در تاريخ اسلام، هجرت مسلمانان مكّه و شخص پيامبر به مدينه بود و اينكه بعضى احتمال داده‌اند كه منظور از آن كوفه باشد يا كل بلاد اسلام احتمال بسيار بعيدى است.

تشبيه مدينه به ديگى كه روى آتش گذارده شده و در حال غليان است به خاطر حوادثى است كه در اواخر زندگى عثمان پس از قتل او واقع شد.

و تعبير به بپا خاستن فتنه و گردش بر محورش، اشاره به فتنه طلحه و زبير و عايشه است كه با طرحى از پيش تعيين شده براى كنار زدن على عليه السلام از مركز خلافت و يا لا اقل تجزيه كشور اسلام به گونه‌اى كه حجاز و مدينه در دست على عليه السلام باشد و عراق و كوفه و بصره در دست طلحه و زبير و عايشه و شام در دست معاويه باشد. اين فتنه عظيمى بود كه على عليه السلام نسبت به آن هشدار داد.

اين نامه كوتاه و پر معنا تأثير خود را در مردم كوفه گذاشت و بيش از دوازده هزار نفر بسيج شدند و در بصره به امام عليه السلام پيوستند و نقش مؤثّرى در پيروزى بر منافقان و پيمان شكنان در جنگ جمل داشتند.

[1]. «قطب» در اصل به معناى ميله‌اى است كه در وسط سنگ زيرين آسياب قرار دارد و سنگ رويين به دور آن مى‌چرخد؛ سپس به هر چيزى كه نقش محورى دارد قطب اطلاق شده است.