(از آنها) گفت: نه (چيزى به اموالم تعلق نمى‌گيرد) ديگر به او مراجعه نكن و اگر كسى گفت: آرى، همراهش برو بى آنكه او را بترسانى يا تهديد كنى يا بر او سخت‌گيرى نمايى يا كار او را مشكل سازى.

شرح و تفسير اعتماد به مردم در گردآورى ماليات اسلامى‌

امام عليه السلام در اين نامه نخست دستورى كلى و جامع در عبارات كوتاهى به گردآورندگان زكات مى‌دهد. سپس وارد جزئيات مى‌شود كه اين خود يكى از روشهاى پسنديده فصاحت و بلاغت است، مى‌فرمايد: «با تقوا و احساس مسئوليت در برابر خداوند يكتا و بى‌همتا حركت كن و در مسير خود هيچ مسلمانى را نترسان و از سرزمين او در حالى كه از تو ناخشنود باشد، نگذر و بيش از حق خداوند در اموالش را از وى نگير»؛ (انْطَلِقْ عَلَى‌ تَقْوَى‌ اللَّهِ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، وَ لَا تُرَوِّعَنَ‌ [1] مُسْلِماً وَ لَا تَجْتَازَنَ‌ [2] عَلَيْهِ كَارِهاً، وَ لَا تَأْخُذَنَّ مِنْهُ أَكْثَرَ مِنْ حَقِّ اللَّهِ فِي مَالِهِ).

امام عليه السلام در اين عبارت، افزون بر دستور به تقوا سه مطلب مهم را يادآور مى‌شود؛ نخست اينكه: مأمور جمع‌آورى زكات نبايد مردم را بترساند و با خشونت رفتار كند، زيرا در گذشته مأموران اخذ ماليات هنگامى كه وارد منطقه‌اى مى‌شدند، مردم از ترس اينكه مبالغ سنگينى از آنها بخواهند كه در طاقت آنها نباشد، در وحشت فرو مى‌رفتند؛ ولى هنگامى كه بنا بر ارفاق باشد، نه تنها نمى‌ترسند بلكه از آنها استقبال مى‌كنند.

[1]. «لا تروعنّ» از ريشه «روع» بر وزن «قول» به معناى ترساندن گرفته شده، بعضى از علما نيز گفته‌اند كه «روع» ممكن است به معناى شدت ترساندن باشد.

[2]. «تجتازنّ» از ريش «اجتياز» به معناى عبور كردن گرفته شده است.