(زيرا اصلًا چنين چيزى وجود نداشته تا خدا از آن آگاه باشد) و خدا را در هر حال شكر مى‌گويم.

شرح و تفسير آنها كه اسلام را يارى دادند

امام عليه السلام در اين بخش از نامه آنچه را در بخش قبل به اجمال بيان فرموده بود، به تفصيل بيان مى‌فرمايد و نشان مى‌دهد چه اشخاصى از بنى هاشم در راه اسلام فداكارى كردند و شربت شهادت نوشيدند، در حالى كه كسانى كه معاويه به عنوان پيشگامان و فداييان اسلام نام مى‌برد، هيچ كدام به اين مقام نرسيدند؛ مى‌فرمايد: «هر گاه آتش جنگ شعله‌ور مى‌شد و مردم حمله مى‌كردند، رسول خدا اهل بيت خود را پيشاپيش لشكر قرار مى‌داد و بدين وسيله اصحابش را از آتش شمشيرها و نيزه‌ها مصون مى‌داشت»؛ (وَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و آله إِذَا احْمَرَّ الْبَأْسُ‌ [1] وَ أَحْجَمَ‌ [2] النَّاسُ قَدَّمَ أَهْلَ بَيْتِهِ فَوَقَى بِهِمْ أَصْحَابَهُ حَرَّ السُّيُوفِ الْأَسِنَّةِ). [3]

تعبير به «احْمَرَّ الْبَأْسُ‌؛ جنگ سرخ مى‌شد» اشاره به شعله‌ور شدن آتش جنگ است به سبب اينكه جنگ را به آتشى تشبيه مى‌كنند كه به هنگام شدت افروختگى كاملًا سرخ مى‌شود و گاه گفته شده كه سرخ شدن در اينجا كنايه از خونريزى است كه به هنگام شدت جنگ آشكار مى‌گردد.

جمله‌هاى مذكور نشان مى‌دهد كه بر خلاف روش فرماندهان در دنياى امروز كه فرزندان و نزديكان خود را به عقب جبهه مى‌برند و بيگانگان را در صفوف‌

[1]. «البأس» در اصل به معنى شدت و قوت و قدرت است و به معناى مشكلات شديد و جنگ نيز آمده است و جمله «لا بأس به» يعنى «مشكلى ندارد» و در جمله بالا «احمر البأس» اشاره به جنگ و شعله‌ور شدن آن است.

[2]. «احجم» از ريشه «حجم» بر وزن «رجم» به معناى بازداشتن از چيزى است و جمله «احجم الناس» به معناى خوددارى كردن مردم (از پيشگام شدن) در ميدان جنگ است.

[3]. «اسنة» جمع «سنان» به معناى سرنيزه و «رُمح» به معناى نيزه است.