راكدة، و أجسادهم بالية، و ديارهم خالية، و آثارهم عافية [1]).

قرآن مجيد نمونه‌هاى روشنى از چنين اقوامى را در سوره‌هاى مختلف بر شمرده، از جمله درباره قوم عاد و ثمود، كه نمونه روشنى محسوب مى‌شوند، در سوره «فجر» مى‌فرمايد: « «أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِعادٍ إِرَمَ ذاتِ الْعِمادِ الَّتِي لَمْ يُخْلَقْ مِثْلُها فِي الْبِلادِ وَ ثَمُودَ الَّذِينَ جابُوا الصَّخْرَ بِالْوادِ وَ فِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتادِ الَّذِينَ طَغَوْا فِي الْبِلادِ فَأَكْثَرُوا فِيهَا الْفَسادَ فَصَبَّ عَلَيْهِمْ رَبُّكَ سَوْطَ»؛ آيا نديدى پروردگارت با قوم عاد چه كرد؟ همچنين با آن شهر ارم با عظمت همان شهرى كه مانندش در شهرها ساخته نشده بود و قوم ثمود كه صخره‌هاى عظيم را از كنار درّه مى‌بريدند (و با آن كاخها مى‌ساختند) و فرعونى كه قدرتمند و شكنجه‌گر بود، همان اقوامى كه در شهرها طغيان كردند و فساد فراوان در آنها به بار آوردند، به همين سبب خداوند، تازيانه عذاب را بر آنان فروريخت». [2]

امام عليه السّلام سه ويژگى را كه نشانه برترى بعضى از اقوام پيشين بوده براى آنان بر مى‌شمرد: نخست طول عمر (به‌گونه‌اى كه درباره بعضى از آنان نوشته‌اند كه عمرشان به چهار صد سال مى‌رسيد) [3] و ديگر عمران و آبادى شهرها به‌گونه‌اى كه قرآن در جاى ديگر مى‌گويد: آنها دل كوهها را مى‌تراشيدند و خانه‌هاى امن در آن بنا مى‌كردند: «وَ كانُوا يَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبالِ بُيُوتاً آمِنِينَ» [4]. آنها زمينهاى آباد و خرم و سرسبز و باغهاى پرنعمت داشتند و در كشاورزى ابتكار و قدرت فراوانى نشان مى‌دادند.

[1]. «عافية» از ريشه «عفو» به معناى از بين رفتن آثار چيزى است؛ مثل اينكه باد بورزد و شنهاى نرم را روى آثار باقى مانده از كاروان بريزد و تمام آن را از نظر محو كند و عفو به معناى گذشت و بخشش و آمرزش نيز از همين‌جا گرفته شده است، چرا كه آثار خطا و گناه را از بين مى‌برد.

[2]. فجر، آيات 6- 13.

[3]. شرح نهج البلاغه علّامه خويى، ج 14، ص 230.

[4]. حجر، آيه 82