آن را وطن خود برنگزيند (آرى!) سعادتمندان بوسيله دنيا در قيامت، آنها هستند كه امروز از آن مى‌گريزند.

شرح و تفسير دنيا بهترين واعظ

از آنجا كه بسيارى از دنياپرستان براى تبرئه خويشتن گناه خود را به گردن فريبندگى دنيا مى‌افكنند و زرق و برق دنيا و مواهب مادّى را عامل خطاهاى خويش مى‌شمرند.

امام عليه السّلام در اين بخش از خطبه در واقع به پاسخ آنها مى‌پردازد و مى‌فرمايد: «به حق مى‌گويم: دنيا تو را فريب نداده، اين تو هستى كه به آن فريفته و مغرور شده‌اى (و خود را فريب داده‌اى)»؛ (و حقّا أقول! ما الدّنيا غرّتك، و لكنّ بها اغتررت).

سپس به بيان دليل براى اين سخن پرداخته، مى‌فرمايد: «دنيا پندهاى فراوانى دارد كه پرده از روى واقعيّت خود براى تو برداشته و تو را به عدل و انصاف دعوت كرده است»؛ (و لقد كاشفتك العظات‌ [1]، و آذنتك‌ [2] على سواء).

اشاره به اينكه دنيا نه تنها فريبنده نيست، بلكه حوادثى در آن رخ مى‌دهد كه بيدار كننده است و امام عليه السّلام در جمله‌هاى بعد به شرح آن مى‌پردازد و مى‌فرمايد:

«دنيا با هشدارهايى كه از طريق نزول بلا و آفات در جسمت و كاستن از قوا و نيرويت به تو مى‌دهد راستگوتر و وفادارتر از آن است كه به تو دروغ گويد و يا فريبت دهد، چه بسيار نصيحت كنندگانى درباره دنيا كه نزد تو متّهم‌اند و چه‌

[1]. «عظات» جمع «عظه» به معناى موعظه و پند و نصيحت است و در اينجا كنايه از حوادث تلخ دنياست كه سبب بيدارى و هوشيارى مى‌شود.

[2]. «آذنت» از ريشه «ايذان» به معناى اعلام كردن توأم با تهديد و گاه به معناى اعلام جنگ است. سپس به معناى اعلام مطلق نيز آمده و اذان نماز را از اين جهت اذان مى‌گويند كه اعلام ورود وقت نماز مى‌كند.