است؛ ولى در حديثى از امام صادق عليه السّلام مى‌خوانيم كه در تفسير «ايّام اللّه» فرمود:

«يريد بأيّام اللّه سننه و أفعاله في عباده من إنعام و انتقام؛ منظور از ايّام اللّه، سنّتها و افعال الهى در ميان بندگان اعمّ از انعام و انتقام است». [1]

مطابق اين روايت هر روز كه موهبت مهم تازه‌اى از سوى خداوند به بندگان ارزانى شده و يا از دشمنان آنها انتقام گرفته شده و با كيفرهاى سختى از ميان رفته‌اند، ايّام اللّه محسوب مى‌شوند.

به هر حال يادآورى ايّام اللّه سبب شكوفايى ايمان و تحريك حس شكر گزارى و توجّه به خداست.

حتى روزهاى آزمايش بزرگ الهى نيز در روايات جزء ايّام اللّه شمرده شده است. همان گونه كه در حديثى از پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله مى‌خوانيم: «أيّام اللّه نعمائه و بلاؤه و مثلاته سبحانه؛ منظور از ايّام اللّه روزهاى نعمت و آزمايش و كيفر سخت بدكاران است». [2] شك نيست كه واژه ايّام اللّه در اين خطبه مفهوم عامى دارد كه همه آنچه را در بالا آمد شامل مى‌شود.

2. الهامات الهى‌

در جمله «عباد ناجاهم في فكرهم و كلّمهم في ذات عقولهم ...» امام عليه السّلام اشاره به مردانى كرده است كه خداوند از طريق نجواى فكرى و الهامات قلبى نور هدايت را در دل آنها مى‌افكند و پرده‌هاى جهل و ظلمت را كنار مى‌زند و آنها در حدّ خود با آن دريافتهاى ربّانى به هدايت خلق و راهنمايى گم شده‌هاى طريق ايمان و تقوا تلاش و كوشش مى‌كنند.

آيا اينان همان اوصيا و امامان معصوم‌اند كه در فترات بعثت انبيا از طريق الهام، حقايق را از عالم غيب مى‌گيرند يا افراد صالح و متّقى و عالمان پرهيزگار را كه در

[1]. بحار الانوار، ج 66، ص 327.

[2]. همان مدرك، ج 67، ص 20.