شرح و تفسير عالم عجيب پس از مرگ‌

امام عليه السّلام بعد از ملامت شديد و سرزنش كسانى كه به قبور پيشينيان و اجساد متلاشى شده نياكانشان افتخار مى‌كنند، به بيان اين نكته مى‌پردازد كه سرنوشت آنها مى‌تواند درس عبرت و اندرز تكان‌دهنده‌اى براى بازماندگان باشد، مى‌فرمايد: «آنها پيش از شما به كام مرگ كه سرنوشت نهايى شماست فرورفتند و قبل از شما به اين آبشخور وارد شدند؛ همانها كه صاحب مقامات عزّت و مركّبهاى افتخار بودند؛ گروهى سلاطين و گروهى رعايا»؛ (أولئكم سلف غايتكم، [1] و فراط [2] مناهلكم‌ [3]، الّذين كانت لهم مقاوم‌ [4] العزّ، و حلبات‌ [5] الفخر، ملوكا و سوقا [6]).

تعبير به‌ «سلف غايتكم» اشاره به اين است كه آنها به نقطه پايان زندگى كه همان مرگ است، پيش از شما رسيده‌اند، و خلف بايد حال خود را با توجّه به سرنوشت سلف دريابد و عبرت گيرد.

تعبير به‌ «فرّاط مناهلكم» اشاره به اين است كه گويى همه انسانها در يك قافله به سوى قبرها در حركتند، گروهى در پيشاپيش اين قافله و گروهى در پشت‌سر آنها حركت مى‌كنند.

[1]. «غايت» به معناى نهايت و در اينجا به معناى مرگ است.

[2]. «فرّاط» از ريشه «فرط» بر وزن «شرط» به معناى سرعت كردن و عجله نمودن است و «فراط» جمع «فارط» غالبا به كسانى گفته مى‌شود كه در پيشاپيش قافله حركت مى‌كنند تا محل آب را شناسايى كنند سپس به تمام كسانى كه پيشگام در امرى هستند، اطلاق شده است.

[3]. «مناهل» جمع «منهل» از ريشه «نهل» بر وزن «اهل» به معناى نوشيدن نخستين گرفته شده و «منهل» به جايى گفته مى‌شود كه از آنجا مى‌توان از آب نهر استفاده كرد.

[4]. «مقاوم» جمع «مقام» است و بعضى آن را جمع «مقامه» دانسته‌اند و هردو به معناى مجلس است.

[5]. «حلبات» جمع «حلبه» بر وزن «دفعه» به معناى اسبهايى است كه براى مسابقه گردآورى مى‌شوند.

[6]. «سوق» جمع «سوقه» بر وزن «روزه» به معناى رعيّت و توده مردم است و از ريشه «سوق» بر وزن «فوق» گرفته شده؛ زيرا زمامداران آنها را به سوى اهداف مورد نظر پيش مى‌رانند.