درياى عظيم تبديل به كرات آسمانى شدند و بخشى باقى ماندند و اين نيز با كشفيّات علم امروز سازگار است كه مى‌گويد: هنوز بخشهاى عظيمى از توده‌هاى گازهاى سوزان يا مواد مذاب در آسمانها وجود دارد كه تبديل به كراتى همانند كرات منظومه شمسى نشده است.

و در ادامه اين سخن از پيدايش آسمانهاى هفتگانه سخن مى‌گويد و مى‌فرمايد: «سپس از آن طبقاتى آفريد و آنها را از هم باز كرد و هفت آسمان را تشكيل داد بعد از آنكه به هم پيوسته بودند؛ همه آنها به فرمان او برقرار ماندند و در حدّ و اندازه‌اى كه او تعيين كرده بود قرار گرفتند»؛ (ثمّ فطر منه أطباقا [1]، ففتقها سبع سماوات بعد ارتتاقها [2]، فاستمسكت بأمره، و قامت على حدّه).

اين سخن برگرفته از همان چيزى است كه در سوره انبياء آيه 30 آمده است كه مى‌فرمايد: « «أَ وَ لَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ كانَتا رَتْقاً فَفَتَقْناهُما وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ كُلَّ شَيْ‌ءٍ حَيٍّ»؛ آيا كافران نديدند كه آسمانها و زمين به هم پيوسته بودند و ما آنها را از يكديگر باز كرديم و هرچيز زنده‌اى را از آب قرار داديم».

روشن است كه منظور از مشاهده در اين آيه شريفه مشاهده حسّى و با چشم نيست، بلكه از طريق علم و دانش و مشاهده درونى است.

فرضيّات علم امروز نيز مى‌گويد آسمانها و زمين در آغاز به صورت توده واحد عظيمى از گازها و موادّ مذاب بود كه بر اثر گردش به دور خود يا عوامل ديگر، قطعاتى پشت‌سر يكديگر از آن جدا شد و به گوشه‌اى از فضا پرتاب گشت و كرات و منظومه‌ها و كهكشانها را تشكيل داد.

آنگاه امام به بيان آفرينش زمين مى‌پردازد و مى‌فرمايد: «و زمينى به وجود

[1]. «اطباق» جمع «طبق» به معناى طبقاتى است كه روى هم قرار گرفته‌اند.

[2]. «ارتقاق» به معناى پيوستگى از ريشه «رتق» گرفته شده كه ضدّ آن «فتق» به معناى گشودن است.