شايسته‌تر نيست؟ علم و آگاهى از يك سو، فداكارى بى‌نظير از سوى ديگر، قرب به رسول اللّه از سوى سوم و وصيت به غسل و كفن و دفن از سوى چهارم، همه اينها امتيازاتى است كه هرگاه در كفه ترازو گذارده شود، بر همه‌چيز ترجيح پيدا مى‌كند.

سپس حضرت نتيجه‌گيرى ديگرى كرده، مى‌فرمايد: «بنابراين با بينش خود حركت كنيد و صدق نيّت خود را در جهاد با دشمن اثبات نماييد، زيرا به خدايى كه معبودى جز او نيست سوگند كه من در جاده حق قرار دارم و آنها (مخالفان من) در لغزشگاه باطل‌اند»؛ (فانفذوا على بصائركم، و لتصدق نيّاتكم في جهاد عدوّكم. فو الّذي لا إله إلّا هو إنّي لعلى جادّة الحقّ، و إنّهم لعلى مزلّة [1] الباطل).

امام در واقع منطق منظّمى را كه به صورت علّت و معلول‌هاى زنجيره‌اى است در اين خطبه دنبال كرده است؛ نخست قرب و فداكارى خود را به پيامبر در حال حيات و نزديكى خود را بعد از وفات به آن حضرت ثابت كرده و به دنبال آن شايستگى خويش را براى احراز مقام خلافت، از همه بيشتر مى‌شمرد. سپس به نتيجه‌گيرى نهايى پرداخته، همه را دعوت به جهاد با دشمن مى‌كند كه منظور در اينجا مبارزه با معاويه و لشكريانش اوست و به آنها اطمينان خاطر مى‌دهد كه راه حق همين است. [2]

تعبير به‌ «جادة الحقّ و مزلّة الباطل» تعبير جالب و حساب شده‌اى است، زيرا حق همچون جاده مستقيم و روشنى است كه انسان را به مقصد مى‌رساند؛ ولى باطل، جاده نيست، بلكه لغزشگاه و پرتگاه است.

سرانجام امام عليه السّلام خطبه را با دو جمله ديگر پايان مى‌دهد، مى‌فرمايد: «من سخنانم را آشكارا مى‌گويم و همگى مى‌شنويد (و به همه شما اتمام حجّت مى‌كنم) و براى خود و

[1]. «مزلّة» از ريشه «زلل» بر وزن «ضرر» به معناى لغزش گرفته شده، اسم مكان و به معناى لغزشگاه خطرناك است.

[2]. مرحوم علامه شوشترى در شرح نهج البلاغه خود (جلد 4، صفحه 88) مى‌نويسد: اين خطبه از خطبه‌هايى است كه مطابق نقل نصر بن مزاحم در كتاب صفّين، امير مؤمنان على عليه السّلام آن را در صفّين ايراد كرد.