آشكارا مى‌گويم و همگى مى‌شنويد (و به همه شما اتمام حجّت مى‌كنم) و براى خود و شما از درگاه خدا درخواست غفران و آمرزش دارم.

شرح و تفسير

چه كسى از من سزاوارتر است‌

بعد از بيان رابطه نزديك و خالصانه و مخلصانه امام عليه السّلام با پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله در حيات او، امام روابط نزديك خود با آن حضرت، پس از وفات را يادآور مى‌شود و نشان مى‌دهد كه احدى از مسلمانان چنين ارتباطى را با پيامبر اكرم نداشت، مى‌فرمايد: «رسول خدا- صلّى اللّه عليه و آله- در حالى كه سرش بر سينه‌ام قرار داشت قبض روح شد و نفس او در دستم روان گشت، سپس آن را به چهره كشيدم»؛ (و لقد قبض رسول اللّه- صلّى اللّه عليه و آله و سلّم- و إنّ رأسه لعلى صدري. و لقد سالت نفسه في كفي، فأمررتها على وجهي).

تعبير «إنّ رأسه لعلى صدري» ممكن است اشاره به اين باشد كه امير مؤمنان على عليه السّلام سر پيامبر را از زمين بلند كرد و در آن لحظه به سينه چسبانيد كه هم مايه آرامش پيامبر بود و هم سبب آرامش على عليه السّلام و در اين حال، نفس كشيدن هم آسان‌تر است. اين احتمال نيز داده شده كه سر پيامبر اكرم بر دامان على عليه السّلام بود و على عليه السّلام خم شد و سينه آن حضرت با سر پيامبر تماس داشت؛ ولى اين احتمال با تعبير «على صدرى» سازگار نيست. در اينكه منظور از «نفس» در جمله‌ «سالت نفسه» چيست؟ در ميان شارحان و مترجمان نهج البلاغه گفت‌وگوى بسيارى است و اين گفت‌وگوها بر محور دو تفسير دور مى‌زند:

نخست اينكه منظور از نفس خون است كه در بسيارى از عبارات فقها و ادبا به اين معنا آمده؛ «نفس سائله» در كتب فقهى به معناى خون جهنده است و در اشعار عرب نيز