سپس امام عليه السّلام در ادامه اين سخن مى‌افزايد: اين آثار چهارگانه به‌طور كامل در آخرت تحقّق مى‌يابد، نه به اين معنا كه اين آثار، در زندگى دنيا هم نباشد، بلكه يعنى هدف اصلى و نهايى آنجاست. مى‌فرمايد: «اين در روزى است كه چشمها در آن خيره شود و از حركت بازايستد و همه اقطار جهان تيره و تار گردد و گله‌هاى شتران (نفيس‌ترين ثروت‌هاى عرب) بى‌صاحب ماند»؛ ( «لِيَوْمٍ تَشْخَصُ فِيهِ الْأَبْصارُ» [1] و تظلم له الأقطار، و تعطّل فيه صروم‌ [2] العشار [3]).

اين اوصاف سه‌گانه مربوط به صيحه نخستين و زلزله پايان جهان است زيرا به قدرى وحشتناك و دهشت آفرين است كه همه‌كس همه‌چيز را جز خود فراموش مى‌كند همانگونه كه قرآن در ترسيمى گويا مى‌گويد: « «يَوْمَ تَرَوْنَها تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَ تَضَعُ كُلُّ ذاتِ حَمْلٍ حَمْلَها وَ تَرَى النَّاسَ سُكارى‌ وَ ما هُمْ بِسُكارى‌ وَ لكِنَّ عَذابَ اللَّهِ شَدِيدٌ» روزى كه آن (زلزله رستاخيز) را مى‌بينيد هرمادر شيردهى، كودكى شيرخوارش را فراموش مى‌كند و هرباردارى جنين خود را بر زمين مى‌نهد، و مردم را مست مى‌بينى در حالى كه مست نيستند ولى عذاب الهى شديد است». [4]

در ادامه اين سخن امام عليه السّلام گوشه‌هاى ديگرى از آغاز رستاخيز را شرح مى‌دهد كه دلها را مى‌لرزاند و افكار را حيران مى‌سازد، مى‌فرمايد: «در آن هنگام در صور دميده مى‌شود، قلبها از كار مى‌افتد، زبانها بند مى‌آيد، كوههاى بلند فرومى‌ريزند و سنگهاى‌

[1]. «تشخص» از ريشه «شخوص» به معناى خيره شدن چشم به يك نقطه است، به‌طورى كه از حركت باز ايستد. اين تعبير معمولا كنايه از رعب و وحشت است.

[2]. «صروم» جمع «صرم» بر وزن «فعل» در اصل به معناى گله شتران است سپس به مجموعه‌هاى ديگر انسانى و غيرانسانى اطلاق شده است.

[3]. «عشار» جمع «عشراء» بر وزن «وكلا» در اصل به معناى شتر باردار ده‌ماهه است و از آنجا كه چنين شترى هم به جهت خودش و هم به جهت بچه كاملى كه در شكم دارد پرارزش است اين واژه، كنايه از اموال نفيس است.

[4]. حج، آيه 2.