استمنحوه‌ [1]، فما قطعكم عنه حجاب، و لا أغلق عنكم دونه باب).

اشاره به اينكه فيض از مبدأ فيّاض آماده شده، اكنون نوبت شماست كه دست طلب به دامان لطفش بزنيد و درهاى رحمتش را بگشاييد و رستگارى را از او بطلبيد و مى‌دانيم هنگامى كه فاعليت فاعل با قابليت قابل بياميزد نتيجه قطعى و حتمى است.

حضرت برخلاف پندار بت‌پرستان و مشركان و پيروان آنها در عصر و زمان ما، كه گمان مى‌كنند مستقيما نبايد به درگاه خدا رفت، بلكه بايد غير او را پرستيد تا او راه را بگشايد، مى‌فرمايد: هيچ رادع و مانعى بر سر راه نيست و همه بندگان مى‌توانند به درگاه خدا بروند و اگر گاهى از آبروى شفيعان بهره مى‌گيرند آن هم تأكيد ديگرى است بر ارتباط مستقيم به ذات پاك خدا و عمل به دستور او.

آن‌گاه در توضيح اين سخن اشاره به سه نكته ديگر مى‌كند و تفاوت عطا و بخشش الهى را با ديگران در اين سه نكته روشن مى‌سازد و مى‌فرمايد: «او در همه‌جا و در هر لحظه و با هركس از انس و جنّ همراه است. نه بخشش از دارايى‌اش مى‌كاهد و نه عطايا آسيبى به خزاين او مى‌رساند. نه درخواست‌كنندگان، نعمتش را تمام مى‌كند و نه بهره‌مندان از عطايش، به مواهب او پايان مى‌دهند»؛ (و إنّه لبكلّ مكان، و في كلّ حين و أوان، و مع كلّ إنس و جانّ؛ لا يثلمه‌ [2] العطاء، و لا ينقصه الحباء [3]، و لا يستنفده سائل، و لا يستقصيه نائل).

به اين ترتيب، خداوند بخشنده‌اى است كه در همه‌جا حضور دارد و دست همه نيازمندان به دامان كبريايى‌اش مى‌رسد، بلكه در همه‌جا با هركسى همراه است و از

[1]. «استمنحوا» از ريشه «منح» بر وزن «منع» در اصل به معناى واگذار كردن شير حيوان به خود حيوان است. سپس به هرگونه عطيّه و بخشش اطلاق شده، بنابراين استمناح به معناى طلب عطاياست.

[2]. «يثلم» از ريشه «ثلم» بر وزن «صبر» و «ثلمه» بر وزن «ضربه» در اصل به معناى لبه چيزى شكستن است. سپس به هركارى كه صدمه‌اى بر كسى يا چيزى وارد كند اطلاق شده است.

[3]. «حباء» از ريشه «حبو» بر وزن «ختم» در اصل به معناى بخشش چيزى بدون انتظار پاداش است و در جمله بالا نيز به همين معناست.