به يقين خداوند حكيم و دانا هرگز كارى عبث و بيهوده انجام نمى‌دهد، گرچه منافع و سودهاى افعال خدا به خدا بازنمى‌گردد، چون او بى‌نياز مطلق است؛ ولى به يقين افعال او آثار و بركاتى دارد كه به بندگانش باز مى‌گردد.

چون داشتن هادى و راهنما، نخستين شرط براى وصول به هدف است، به دنبال جمله‌ «لم يخلقكم عبثا» جمله‌ «لم يرسلكم هملا» آمده است، زيرا ارسال در اين‌گونه موارد به معناى رها ساختن و «همل» در اصل به گله بى‌چوپان گفته مى‌شود. بدين ترتيب، مسئوليت انسان با اين اشاره در برابر اهداف آفرينش و هدايت رهبران، روشن مى‌گردد.

در قسمت دوّم مى‌فرمايد: «خدا از مقدار و اندازه نعمت‌هايش بر شما آگاه است و مراتب احسان و نيكى خود را بر شما شماره فرموده است (و همه كارهايش از روى حكمت است)»؛ (علم مبلغ نعمه عليكم، و أحصى إحسانه إليكم).

نعمت و احسان، شامل تمام نعمت‌هاى مادى و معنوى و حتى استعدادهاى گوناگون درونى مى‌شود و اين بدان معناست كه مردم از نعمت‌هاى او بهره گيرند و طريق ناسپاسى پيش نگيرند و نعمتهاى الهى را بيهوده به هدر ندهند و از سستى و تنبلى در بهره‌گيرى از آن بپرهيزند و بدانند براى رسيدن به هدف آفرينش و كمال مطلوب، همه اسباب و وسائل آماده است.

آن‌گاه سومين مطلب را عنوان مى‌كند و مى‌فرمايد: «حال كه چنين است (و همه وسائل سعادت آماده شده) از او درخواست گشايش و پيروزى بطلبيد، دست نياز را به سوى او دراز كرده و عطا و بخشش را از او بخواهيد، چرا كه ميان شما و او حجابى نيست و درى بين او و شما بسته نشده است»؛ (فاستفتحوه‌ [1]، و استنجحوه‌ [2]، و اطلبوا إليه و

[1]. «استفتحوا» از ريشه «فتح» در اصل به معناى گشودن است، بنابراين استفتاح به معناى طلب گشايش و فتح و يارى است.

[2]. «استنجحوا» از «نجاح» در اصل به معناى سهل و آسان شدن و به مقصود رسيدن است.