نيست براى بعضى از پرندگان كه حسن قويترى دارند قابل ادراك است.

درباره برنامه‌هاى پيامبر در غار حراء و ايمان خديجه و على عليه السّلام به عنوان اوّلين نفر از زنان و مردان در ذيل همين بخش در بحث نكات، سخن خواهيم گفت.

سپس امام به نكته مهم ديگرى در رابطه او با پيامبر اكرم اشاره كرده، مى‌فرمايد: «من صداى ناله شيطان را در آغاز نزول وحى بر آن حضرت شنيدم و گفتم اى رسول خدا اين ناله (از كيست و براى) چيست؟ فرمود: اين ناله شيطان است، زيرا از اينكه پيرويش كنند مأيوس شده است»؛ (و لقد سمعت رنّة [1] الشّيطان حين نزل الوحي عليه- صلّى اللّه عليه و آله- فقلت: يا رسول اللّه ما هذه الرّنّة؟ فقال: «هذا الشّيطان قد أيس من عبادته).

آن‌گاه اضافه مى‌كند كه پيامبر در ادامه اين سخن فرمود: «تو آنچه را من مى‌شنوم مى‌شنوى و آنچه من مى‌بينم مى‌بينى (چشم و گوش تو همچون چشم و گوش من حقايق عالم غيب را ادراك مى‌كند) جز اينكه تو پيامبر نيستى؛ ولى وزير (من) هستى و در طريق خير قرار دارى»؛ (إنّك تسمع ما أسمع، و ترى ما أرى إلّا أنّك لست بنبيّ، و لكنّك لوزير و إنّك لعلى خير»).

ممكن است كسى بگويد: بعد از ظهور اسلام و پيامبر اكرم باز هم گروه كثيرى سر بر فرمان شيطان دارند. اين سخن چگونه با مطلب بالا سازگار است؟ پاسخ اين است كه با ظهور اسلام آن اطاعت مطلق و بى‌قيد و شرط عصر جاهليّت در همه‌چيز از شيطان، كه شامل بت‌پرستى و آلودگى‌هاى اخلاقى و مظالم شديد اجتماعى مى‌شد درهم شكست و گروه كثيرى از مؤمنان راستين در هرقرن پيدا شدند كه اگر جمعيّت آنها از پيروان شيطان بيشتر نباشد كيفيت وجودى و مقامات آنها بسيار برتر است.

به تعبير ديگر: شيطان در روز نخست گفته بود: «وَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ إِلَّا عِبادَكَ»

[1]. «رنّة» به معناى صداى غم‌انگيز و ناله است و گاه به فرياد شديد نيز گفته مى‌شود.